wojna francusko-pruska

wojna francusko-pruska 1870–71,

wojna między Francją a Prusami (oraz pozostałymi państwami Rzeszy).

Spreparowana przez O. Bismarcka depesza emska sprowokowała wszczęcie przez Francję działań wojennych, zakończonych po 6 tygodniach poddaniem się 100-tysięcznej armii fr. i wzięciem do niewoli Napoleona III (pod Sedanem, IX 1870); inna armia fr. skapitulowała w Metzu (X 1870); podczas oblężenia Paryża Wilhelm I ogłosił się w Wersalu ces. niem. (18 I 1871); po kapitulacji Paryża i zawieszeniu broni 18 II niekorzystne dla Francji preliminaria pokojowe (m.in. utrata Alzacji i północnej Lotaryngii, wysoka kontrybucja) zradykalizowały nastroje społ., doprowadzając do wybuchu Komuny Paryskiej; wojnę zakończył pokój frankfurcki; zjednoczone pod egidą Prus Niemcy zdobyły dominującą pozycję na eur. kontynencie.

Wojna francusko-pruska 1871. Ustalanie w Wersalu warunków konwencji pokojowej (od prawej: Bismarck, gen. de la Valdan, J. Favre, gen. von Moltke), rycina

Bismarck i cesarz Napoleon III (z lewej), wzięty do niewoli po bitwie pod Sedanem, 2 IX 1870, niemiecka rycina barwiona — Musée Carnavalet, Paryż