psychiatria
dziedzina medycyny zajmująca się rozpoznawaniem, leczeniem i rehabilitacją osób z zaburzeniami psychicznymi, a także zapobieganiem tym zaburzeniom.
[gr. psychḗ ‘dusza’, iatreía ‘leczenie’],
psychiatria
Encyklopedia PWN
Historia praktyki psychiatrycznej, tj. działalności osób i instytucji zajmujących się zaburzeniami psychicznymi, sięga najdawniejszych czasów. W różnych epokach i kulturach różnie ujmowano zaburzenia psychiczne (koncepcje naturalne i nadnaturalne), a los przejawiających je powierzano osobom lub instytucjom realizującym różne uznane społecznie cele (np. uzdrawianie, izolowanie, karanie, kult), związane z przypisywaną zaburzeniom w danym okresie wartością (pozytywną lub negatywną) i motywacją (zawinione, niezawinione). Psychiatria jako dziedzina nauki rozwija się od ok. 200 lat; jej początki wiążą się z utrwaleniem przekonania o chorobliwej, naturalnej i niezawinionej naturze zaburzeń psychicznych oraz powstaniem instytucji szpitala psychiatrycznego, umożliwiającej humanitarne traktowanie chorych i systematyczną obserwację zaburzeń (Ph. Pinel, W. Tuke, V. Chiarugi, J. Connoly). W 2. poł. XIX w. ukształtowały się zasadnicze kierunki wyjaśniające powstawanie zaburzeń psychicznych zmianami org. w mózgu (W. Griesinger) lub zmianami osobowości chorych (S. Freud); wtedy też powstały zręby klasyfikacji i diagnostyki chorób (E. Kraepelin); w lecznictwie dominowały wielkie szpitale psychiatryczne o funkcjach opiekuńczo-izolacyjnych. W ciągu XX w. próbowano licznych metod aktywnej terapii biol. (leczenie gorączką, wstrząsowe, chirurgiczne); różnicowano formy i rozszerzano zakres psychoterapii; dostrzeżono rolę uwarunkowań społ. w patogenezie i leczeniu zaburzeń psychicznych przełomem było wprowadzenie skutecznej farmakoterapii (od 1953), która stworzyła nowe możliwości organizacyjne (rozwój pozaszpitalnego lecznictwa, ograniczenie funkcji izolacyjnej szpitali). Przejście zasadniczych pojęć i praktyk psychiatrii przez okres krytyki, tzw. antypsychiatrii (1966–75), umocniło przekonanie o potrzebie wielostronnego pojmowania zaburzeń psychicznych, indywidualizacji leczenia oraz empirycznej weryfikacji metod diagnostycznych i leczn.; te dominujące dziś kierunki są rozwijane w połączeniu z innymi dziedzinami medycyny klinicznej, naukami o strukturze i funkcjach układu nerwowego (neuroscience) i o zachowaniu człowieka (psychologia, socjologia, antropologia). W Polsce pierwsze przytułki dla chorych psychicznie powstały w XVI w. (Kraków, Gdańsk), pierwszy szpital założyli bonifratrzy w Warszawie (1728). Najwybitniejszymi pol. psychiatrami byli: R. Pląskowski, J. Piltz, J. Mazurkiewicz, A. Kępiński, T. Bilikiewicz, K. Dąbrowski. Polskich psychiatrów zrzesza Pol. Tow. Psychiatryczne (zał. 1920).
