opieka nad potomstwem u zwierząt

opieka nad potomstwem u zwierząt, opieka rodzicielska,

biol. instynktowe zachowania się jednego lub obojga rodziców zwierząt wobec potomstwa;

opieka nad potomstwem ma 2 zasadnicze postaci: opieki pośredniej i opieki bezpośredniej (forma wyższa); opieka pośrednia może mieć formę opieki uprzedniej — zapewnienie potomstwu warunków odpowiednich tylko dla początku rozwoju (bez kontaktu z rodzicami w tym stadium, np. składanie jaj przez muchę plujkę w mięsie), lub formę opieki zapewniającej odpowiednie warunki dla wyklucia się i rozwoju w dalszych etapach (np. u pszczół samotnych, nastecznikowatych lub grzebaczowatych); opieka bezpośrednia zaczyna się od wybrania, a czasem nawet przygotowania, miejsca wydania na świat potomstwa lub złożenia jaj, trwa po przyjściu na świat potomstwa i polega na bezpośrednim kontakcie; jest ona znana przede wszystkim u ptaków i ssaków, niektórych ryb, płazów i gadów; spośród owadów występuje u skorka, a także u wielu żądłówek zarówno samotnych, jak i społ.; u niektórych żądłówek może się zaczynać tuż przed złożeniem jaj, kontynuować w kontakcie z nimi, kończyć się przed wykluciem larw (jak u piaskówki, Ammophila) lub przebiegać równcześnie z ich rozwojem (jak u wardzanka, Bembix rostrata, czy grabarzy); bezpośrednia opieka nad potomstwem jest krótsza u zagniazdowników i dłuższa (oraz z większym nakładem) u gniazdowników. Choć u wielu gat. zwierząt tylko jedno z rodziców opiekuje się potomstwem, to wiele jest przypadków (zwłaszcza u ptaków), gdy oboje rodzice podejmują ten trud lub ma miejsce podział ról — jeden osobnik zajmuje się młodymi czy jajami, a drugi go karmi (jak np. u tukana); u niektórych ssaków oboje rodzice opiekują się dziećmi, np. u likaona czy pantery śnieżnej, u większości jednak potomstwem opiekuje się gł. samica (np. u niedźwiedzi).