norma
filoz.:
[łac. norma ‘węgielnica (wyznaczająca kąt prosty)’, ‘linia postępowania’, ‘prawidło’],
norma
Encyklopedia PWN
1) Wszelka wypowiedź dotycząca tego, co „powinno być”, w szczególności zaś wyrażająca wskazanie (zalecenie, dyrektywę) określonego sposobu postępowania w określonej sytuacji; każda norma wyznacza obowiązek (powinność) takiego a nie innego zachowania się w danych warunkach (zwłaszcza podjęcia lub zaniechania pewnych czynności), w celu spowodowania stanu rzeczy uznanego za pozytywny lub pożądany ze względu na przyjęte wartości (np. dobro społeczne). Wypowiedzi zaliczane do norm zawierają zazwyczaj tzw. zwroty normatywne, np.: „trzeba”, „powinien”, „należy”, „musi”. Postępowanie niezgodne z normą wiąże się zwykle z określonymi sankcjami; zależnie od typu tych sankcji wyróżnia się 4 główne grupy norm (systemów normatywnych): religijne, moralne, obyczajowe i prawne. Normy jako reguły zachowania się ludzi różnicuje się na 2 grupy: normy techniczne — kierujące postępowaniem w procesie opanowywania przyrody i wytwarzania dóbr materialnych, oraz normy społeczne — regulujące zachowanie się jednostki w stosunku do innych jednostek, do zbiorowości społecznych (np. grupy, klasy społecznej lub całego społeczeństwa) oraz do siebie samej. Całokształt norm uformowanych i uwarunkowanych społecznie i historycznie, prawnie utrwalonych i zwyczajowo przyjętych stanowi podstawę społecznej kontroli zachowania się ludzi; szczególne znaczenie społeczne ma norma prawna.
2) Punkt odniesienia, wzorzec wykonywania czynności lub przedmiotu (nakazany lub pożądany); także zjawisko występujące regularnie w danej dziedzinie, na danym obszarze, w danym czasie, środowisku.
