neurobiologia

neurobiologia

[gr. neúron ‘nerw’, bíos ‘życie’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],

zespół dyscyplin nauk. badających budowę, rozwój i czynności układu nerwowego człowieka i zwierząt.

W szerszym znaczeniu (neuroscience) obejmuje neuroinformatykę, neurofilozofię, a ostatnio także neuroetologię. W węższym znaczeniu ogranicza się do zjawisk genetyczno-molekularnych, niekiedy z włączeniem m.in. neuroanatomii, neurofizjologii. Przedmiotem zainteresowania nauk o układzie nerwowym jest funkcjonowanie komórek nerwowych (neuronów), przetwarzanie informacji w sieciach i ośrodkach nerwowych oraz rola struktur mózgu w sterowaniu zachowaniem się zwierząt i człowieka w normie. Neuroanatomia zajmuje się makroskopową i mikroskopową budową układu nerwowego człowieka i zwierząt na różnych szczeblach rozwoju ewolucyjnego. Ustala połączenia między ośrodkami mózgu, posługując się nie tylko klas. technikami histologicznymi, lecz także nowoczesnymi metodami elektrofizjol. i neurochemicznymi. Przedmiotem zainteresowania neurofizjologii są gł. zjawiska pobudzenia i hamowania w neuronach i sieciach nerwowych z uwzględnieniem roli kanałów jon., funkcjonowanie receptorów w narządach zmysłów i przewodzenie impulsów we włóknach nerwowych oraz zasady funkcjonowania ośrodków ruchowych, czuciowych i wegetatywnych mózgowia i rdzenia kręgowego. Neurochemia bada procesy kierujące wytwarzaniem przekaźników, ich receptorów oraz elementów budowy komórek nerwowych i glejowych. Dynamicznie rozwija się neuroendokrynologia, która bada rolę układu nerwowego w regulacji wydzielania hormonów oraz działanie hormonów na pracę mózgu i czynności psychiczne. Neurofarmakologia zajmuje się działaniem leków na układ nerwowy. Znaczenie tych badań jest dwojakie: z jednej strony przyczyniają się one do lepszego poznania mechanizmów pracy mózgu, np. działania przekaźników w synapsach, z drugiej strony ich uwieńczeniem są nowe leki stosowane w lecznictwie neurologicznym i psychiatrycznym. Ważnymi dziedzinami neurobiologii są nauki behawioralne — psychologia eksperymentalna, neuropsychologia, psychofizjologia i psychobiologia, badające nerwowe mechanizmy percepcji, uczenia się i pamięci. Z dyscyplin tych powstała nowoczesna, dynamicznie rozwijająca się wiedza (cognitive neuroscience) o mózgowym podłożu czynności psychicznych człowieka, takich jak czucie i percepcja, sterowanie ruchami dowolnymi, czynności popędowo-emocjonalne, myślenie i mowa. Mózgowymi mechanizmami mowy, w nawiązaniu do językoznawstwa i współcz. wiedzy o języku, zajmuje się neurolingwistyka. Neuroinformatyka interesuje się modelowaniem sieci nerwowych i badaniami nad sztuczną inteligencją.

Bogdan Sadowski