nagrobek

nagrobek,

trwałe upamiętnienie w formie pomnika osoby zmarłej, jej prochów lub miejsca jej pochówku;

nagrobki są znane od czasów prahist. (dolmeny, menhiry); w starożytności rozwinęły się różnorodne odmiany nagrobków (m.in. egipskie mastaby i piramidy, gr. i rzymskie stele nagrobne oraz mauzolea); najstarsze nagrobki chrześc. stanowiły krzyże kam. i kamienie ustawiane na grobach; od średniowiecza reprezentacyjne nagrobki umieszczano gł. w kościołach (płyty kam. i metal., wmurowane w posadzkę, często z wyobrażeniem zmarłego); bogate formy plast., często o skomplikowanym programie ikonograf., wykształciły się zwłaszcza w okresie gotyku (m.in. tumby, nagrobki baldachimowe) i renesansu (m.in. nagrobki przyścienne, o rozbudowanych układach arch., z leżącą postacią zmarłego); w baroku przeważały nagrobki z postaciami klęczącymi; od XIX w. rozwijał się gł. typ nagrobksa wolno stojącego na cmentarzach grzebalnych.

Schlüter Andreas(?), nagrobek prymasa Olszowskiego, 1690–91 — katedra, Gniezno

Michałowicz z Urzędowa Jan, nagrobek biskupa B. Izdbieńskiego, 1557-60 — katedra w Poznaniu

Nagrobek Kazimierza III Wielkiego, katedra na Wawelu, Kraków

Kazimierz III Wielki

Kruszyniany, tatarski mizar

Płyta nagrobna, ostatnich książąt mazowieckich, ok. 1530, katedra Św. Jana Chrzciciela, Warszawa.

Bellotti Józef Szymon, nagrobek Bogusława Leszczyńskiego, warsztat przed 1695 — Leszno, kolegiata