młot

młot,

techn. narzędzie ręczne — młotek (np. m. ślusarski, kowalski, blacharski, szewski, kamieniarski) lub narzędzie przenośne z napędem pneumatycznym — młot pneumatyczny do przebijania otworów w murze lub betonie, albo maszyna do obróbki plast. metali przez uderzanie — młot maszynowy.

Zależnie od rodzaju napędu rozróżnia się m. maszynowe: parowo-powietrzne, sprężarkowe, mech. (m. dźwigniowe — bijak osadzony na trzonie jest podnoszony dzięki naciskowi na trzon, m. sprężynowe — bijak napędzany za pomocą mimośrodu i sprężyny, m. pasowe — unoszenie bijaka za pomocą pasa, m. deskowe, łańcuchowe i in.) oraz, rzadsze, hydrauliczne (bijak podnoszony przez tłok silnika hydraulicznego). M. maszynowe dzieli się na szabotowe — z nieruchomą podstawą kowadła (szabotą), i bezszabotowe, tzw. przeciwbieżne, wyposażone w 2 przeciwbieżne bijaki; m. szabotowe mogą być m. działania jednostronnego (m. spadowe — bijak spada pod własnym ciężarem) lub obustronnego — z dodatkowym przyspieszeniem bijaka, np. pod wpływem ciśnienia pary lub powietrza (m. parowo-powietrzne, m. sprężarkowe). Rozróżnia się m. maszynowe do kucia swobodnego (z ruchomą szabotą, do kucia kowadłami lub narzędziami kowalskimi), kucia matrycowego (mogą być bezszabotowe) i do tłoczenia blach.

Pierwszych m. ręcznych (kamiennych) używano do kucia przedmiotów miedzianych (IV tysiąclecie p.n.e., Mezopotamia); najstarszy znany m. żelazny (z wykopalisk w jaskini Byčí skála w Czechach) pochodzi z ok. 500 p.n.e. W miarę rozwoju techniki powstawało wiele typów m. ręcznych (w staroż. Rzymie używano ok. 10 typów). Pierwsze m. maszynowe — mech., zastosowano w średniowieczu; były to m. dźwigniowe napędzane kołem wodnym. Pomysł konstrukcji m. parowego podał 1784 J. Watt, ale pierwszy m. parowy zbudowano dopiero 1842 (wg projektu wykonanego 1839 przez J. Nasmytha).