kudijattam
 
Encyklopedia PWN
kudijattam
[malajalam, ‘wspólna gra’],
indyjski teatr świątynny ze stanu Kerala.
Istnieje ok. 2,5 tys. lat, obecnie jest jedyną formą klas. teatru sanskryckiego. Do poł. XX w. przedstawienia odbywały się wyłącznie na terenie świątyń (często we wznoszonych tam specjalnie budynkach teatr. — kuttambalam); należą one do rytuałów świątynnych, są ofiarą składaną Bogu (ćakszusza-jadźńa). Aktorzy pochodzą tradycyjnie ze społeczności Ćakjarów, a muzycy i aktorki (noszące przydomek Nangjar) z Nambjarów; występy są dla nich powinnością religijną. Obecnie sztuki występowania w k. mogą się uczyć także członkowie innych grup społ., nie mogą jednak brać udziału w przedstawieniu — rytuale świątynnym.
Obowiązujące w k. zasady zawiera w większości Natjaśastra [‘traktat o teatrze’] Bharaty (powstały ok. III w.). Choreografia i gra aktorów (recytacja i melorecytacja, ruch ciała, mimika twarzy i dokładny język gestów rąk, uwzględniający wszelkie zasady gramatyczne, np. końcówki deklinacyjne i koniugacyjne) są ściśle skodyfikowane. Istotnym elementem jest muzyka (bębny mirawu i edakka). Pewne reformy w k. wprowadził król i dramatopisarz Kulaśekhara Warman, wespół ze swym min. Tolanem (wyeksponowanie roli wesołka Widuszaki, wprowadzenie lokalnego języka malajalam do niektórych partii przedstawień). Repertuar w tym teatrze tworzą klas. dramaty sanskryckie, przede wszystkim: Bhasy (IV w.), Kalidasy (V w.), Mahendrawikramy Warmana (VII w.), a także Śaktibhadry (IX w.), Kulaśekhary Warmana (IX–X w.). Do tradycji k. należy wystawianie tylko jednego aktu sztuki (trwa to kilka do kilkudziesięciu dni); jego prezentacja jest poprzedzona wieloma czynnościami wstępnymi o charakterze rytualnym, a także określonymi działaniami scenicznymi (parappatu — przedstawienie postaci, i nirwahana — przypomnienie dziejów postaci, do momentu opisywanego w przedstawianym akcie). Scena jest pozbawiona dekoracji, z jej przodu stoi lampa oliwna (3 knoty symbolizują trójcę bogów indyjskich: Brahmę, Śiwę, Wisznu), którą zapala się, przed rozpoczęciem przedstawienia, ogniem przyniesionym z najświętszego miejsca świątyni, gdzie jest umieszczony wizerunek boga. Przedstawienia rozpoczynają się zazwyczaj wieczorem. W tradycji k. aktorzy i aktorki mają też swoje solowe występy: Ćakjar kuttu — prezentacja Widuszaki i opowieści puranicznych, oraz Nangjar — przedstawianie dziejów boga Kryszny.
Bożena Śliwczyńska
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia