kathakali

kathakali,

teatr indyjski w stanie Kerala.

Jego początki sięgają XVII w.; nawiązuje do klas. teatru sanskryckiego (kudijattam i Krysznanattam), keralskich sztuk walki (kalarippajattu) i widowisk rytualnych (tejjam i mudijettu). Początkowo wykonawcy (wyłącznie mężczyźni) pochodzili ze społeczności wojowników (Najarowie), obecnie są dopuszczani także członkowie innych społeczności. Pierwsze prezentowane sztuki (autorstwa Kottarakkara Tampurana) przejmowały wątki z eposu Ramajana (stąd początkowo widowiska te nazywano Ramanattan ‘taniec na cześć Ramy’), późniejsze (autorstwa Kottayam Tampurana) zawierały epizody z eposu Mahabharata (zw. je kathakali ‘przedstawianie opowieści’); w następnych wiekach źródłem inspiracji stała się też Bhagawatapurana. W k. dominuje taniec o ściśle określonej choreografii; aktorzy-tancerze prezentują skodyfikowane ruchy ciała, gesty rąk i ekspresję twarzy, noszą bogate kostiumy, są ucharakteryzowani (charakteryzacja określa różne typy postaci), używają niewielu rekwizytów. Przekazywaną opowieść śpiewają (w języku malajalam, niekiedy w sanskrycie) dwaj śpiewacy stojący z tyłu sceny. Tam też z ich prawej strony znajdują się muzycy grający na instrumentach (bębny ćenda i maddalam). Do prezentacji widowisk w teatrze k. niepotrzebna jest specjalna scena, zazwyczaj jest to nieco wzniesiona, niewielka, pozbawiona dekoracji platforma. Tradycyjne przedstawienia są pokazywane od września do maja, odbywają się całą noc i kończą przed świtem.

Bożena Śliwczyńska

Bibliografia

K. Renik Kathakali. Sztuka indyjskiego teatru, Warszawa 1994.