imigracja
 
Encyklopedia PWN
imigracja
[łac. immigrare ‘wprowadzić się’],
demogr. rodzaj ruchu wędrówkowego ludności; napływ ludności na dane terytorium, zwykle — terytorium państwa; potocznie przybycie do kraju w celu osiedlenia się lub długotrwałego pobytu.
Także grupa ludzi osiadła w obcym kraju w wyniku tego ruchu; imigracja jest końcowym momentem procesu, którego początek stanowi emigracja i dlatego oba te zjawiska rozpatruje się zwykle łącznie.
Imigracja różni się od innych rodzajów napływu ludności przede wszystkim czasem ciągłego pobytu w kraju przyjmującym — ONZ zaleca, by napływu na pobyt krótszy niż 3 miesiące nie traktować jako imigracji Nie należy również zaliczać do imigracji przybycia do kraju na okres przekraczający 3 miesiące, jeśli jego celem jest turystyka, odwiedziny osób, pielgrzymka religijna, misja dyplomatyczna lub wojskowa oraz działalność gospodarcza, wynagradzana spoza kraju przyjmującego. Pozostałe przypadki napływu są imigracją. Jeśli czas po napływie wynosi przynajmniej 12 miesięcy, imigrację określa się jako długoterminową, jeśli czas ten jest krótszy — krótkoterminową. Imigracja w zasadzie dotyczy obywateli państw obcych. W przypadku własnych obywateli państwa mówi się o migracji powrotnej, niekiedy też o reemigracji. Jeśli migracja powrotna jest zorganizowana przez administrację państwa lub inne instytucje publiczne, wówczas jest ona repatriacją.
W przeszłości imigracja była konsekwencją wojen, podbojów terytorialnych lub zbiorowego poszukiwania nowych terenów osiedlenia. Prawdopodobnie najbardziej spektakularnym przykładem zaludnienia przez imigrantów jest Ameryka Północna. Przez długi czas jej rdzenna ludność liczyła według różnych ocen 2–3 mln osób i, bez napływu z zewnątrz, do czasów obecnych zapewne nie przekroczyłaby stanu 20 mln. Statystycznie, duży napływ imigrantów na ten kontynent rozpoczął się w 1. połowie XVIII w.: 1800 liczba ludności wynosiła już ok. 7 mln, 1850 — 26 mln, a 1900 — 82 mln. Wśród 336 mln mieszkańców (2006), ponad 330 mln to imigranci lub ich potomkowie. Obecnie, po 300 latach od zapoczątkowania systematycznej imigracji do Ameryki Północnej, kontynent ten jest nadal najważniejszym terytorium, przyjmującym imigrantów z zewnątrz; 1997 napłynęło nań ponad 1 mln osób, którym wydano zgodę na osiedlenie, a ponadto ok. 600 tysięcy pracowników, którzy przybyli na pobyt czasowy, i ok. 250 tysięcy uchodźców.
Według oceny ONZ na początku lat 90. na Ziemi mieszkało legalnie ok. 120 mln osób urodzonych poza krajem zamieszkania. Od 1965 ich liczba wzrosła o ok. 45 mln. Ocenia się, że ponad 20–30 mln cudzoziemców przebywało trwale za granicą nielegalnie. Spośród legalnych imigrantów najwięcej, bo 43 mln mieszkało w Azji, 25 mln w Europie, 24 mln w Ameryce Północnej, 16 mln w Afryce, 7 mln w Ameryce Łacińskiej oraz blisko 5 mln w Oceanii. W końcu XX w. kraje imigracyjne zaczęły przyciągać przybyszy z coraz bardziej różnorodnych i odległych miejsc na Ziemi, np. w Ameryce Północnej dominującą pozycję imigrantów z Europy zajęli imigranci z Ameryki Łacińskiej (Kuby, Meksyku, Dominikany i Salwadoru) oraz Azji (Chin, Filipin, Indii i Wietnamu). W Europie zaś masowo pojawili się imigranci z Turcji, krajów Maghrebu, Afryki subsaharyjskiej i Półwyspu Indyjskiego, a w Australii — z Chin, Filipin, Indii i Wietnamu. Nowymi ważnymi obszarami, przyciągającymi imigrantów, stały się kraje Półwyspu Arabskiego (głównie Arabia Saudyjska) oraz Azja Południowa i Azja Wschodnia (głównie Japonia). Napór imigrantów w końcu XX w. był tak silny, że — wobec prób kontroli tego zjawiska przez kraje przyjmujące — spowodował gwałtowny wzrost nielegalnego napływu, włącznie z wykorzystywaniem tzw. przerzutu ludzi przez granice państw. W niektórych państwach (głównie europejskich) wywołało to napięcia społeczne, a nawet falę ksenofobii. Tylko kilka państw przyznaje się oficjalnie do statusu kraju imigracyjnego, chociaż w rzeczywistości, taki charakter ma znacznie więcej krajów. Niemcy np., choć od lat 60. należą do państw przyjmujących największe liczby imigrantów, traktują ich oficjalnie jako osoby czasowo zamieszkujące (lub zatrudnione) w Niemczech i w zasadzie nie przewidują możliwości ich naturalizacji lub pełnej integracji. W innych państwach imigracyjnych na ogół są realizowane polityki imigracyjne i odpowiadające im polityki integracji imigrantów. W ramach tych polityk ustala się roczne limity przyjęć imigrantów i kryteria kwalifikacji oraz priorytety, a także formułuje instrumenty, umożliwiające właściwe funkcjonowanie zakwalifikowanych osób po ich przybyciu do kraju docelowego.
Marek Okólski
Bibliografia
Recommendations on Statistics of International Migration, New York 1998;
H. Zlotnik International Migration 1965-96: An Overview, „Population and Development Review” 1998 nr 3;
Trends in International Migration: SOPEMI Annual Report, Paris 1999.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia