repatriacja

repatriacja

[łac. repatriatio ‘wracanie do ojczyzny’],

termin niejednoznaczny, w regulacjach prawnych i praktyce administracyjnej określany jako powrót na stałe do kraju ojczystego osób, które z różnych przyczyn, zwykle niezależnych od ich woli (głównie w wyniku zmian terytorialnych i regulacji granic państw w następstwie konfliktów zbrojnych, na skutek przymusowych przemieszczeń ludności, uchodźstwa przed prześladowaniami, emigracji z powodów ekonomicznych) znalazły się poza granicami swojego państwa i zamieszkały na terytorium innego państwa, tracąc zazwyczaj dotychczasowe obywatelstwo.

Tak rozumiana repatriacja odnosi się nie tylko do osób, które same bezpośrednio doświadczyły wskazanych zdarzeń i obecnie wracają do ojczyzny, lecz również do ich zstępnych urodzonych już poza krajem, którzy chcą związać się z państwem swych przodków i na stałe w nim zamieszkać. Repatriacja może być zbiorowa lub indywidualna. Repatriacja zbiorowa jest zorganizowanym procesem (akcją), podejmowanym przez państwo na podstawie układów i umów międzynarodowych, najczęściej dwustronnym, np. akcje repatriacyjne w Polsce po II wojnie światowej 1945–50 i 1956–57, na mocy układów i umów przede wszystkim z ZSRR, Czechosłowacją, Francją, zarządami zainteresowanych stref okupowanych w Niemczech. W repatriacji indywidualnej zainteresowane osoby wykorzystują instytucje prawne repatriacji zbiorowej; podstawy prawne znajdują się w prawie wewnętrznym danego państwa, najczęściej w regulacjach prawnych dotyczących obywatelstwa, a niekiedy w odrębnych ustawach (np. w Polsce w ustawie z 2000 O repatriacji). Osoba przybywająca jako repatriant uzyskuje obywatelstwo kraju powrotu z mocy prawa w momencie przekraczania granicy.