granitoidy
grupa magmowych skał głębinowych o pokrewnej genezie, obejmująca granity, granodioryty i tonality (niekiedy także kwarcowe odmiany monzonitów i diorytów).
[łac.-gr.],
granitoidy
Encyklopedia PWN
Magmy granitoidowe powstają na dużych głębokościach i przemieszczają się do poziomów odległych od kilku do kilkunastu m od powierzchni Ziemi. G. są znane z różnych środowisk geotektonicznych, przy czym objętościowo dominują g. kontynent., które powstały z magm wytopionych z materiałów skorupy ziemskiej pochodzenia magmowego lub osadowego; należą do nich gł. granity i granodioryty; tworzą batolity i mniejsze plutony oraz intruzje żyłowe, będące często pochodnymi tych ciał; najwięcej masywów g. powstało w starszych epokach geol., zwłaszcza w prekambrze; g. te są istotnym elementem budowy tarcz, gdzie ukazują się na powierzchni przekraczającej niekiedy 15 tys. km2 (g. rapakiwi Finlandii i Szwecji). Późniejsze masywy g. występują powszechnie w strefach orogenicznych, tworząc często trzony górotworów. G. są znane również na obszarach nieorogenicznych, często mają formę intruzji lub kompleksów pierścieniowych, związanych z centrami wulkanicznymi (np. g. Nigerii, Sudanu). Niewielka ilość g. utworzonych ze zróżnicowanych magm płaszcza Ziemi jest związana ze środowiskiem oceanicznym; występują one m.in. w kompleksach ofiolitowych lub je przecinają, tworzą też drobne żyły lub sille w skorupie oceanicznej; skały te są reprezentowane gł. przez tonality i dioryty kwarcowe. Niewielkie znaczenie w powstaniu g. mają procesy granityzacji bez udziału stopów magmowych, mieszanie się magm o zróżnicowanym składzie chem. lub wchłanianie skał kontynent. skorupy ziemskiej przez magmy płaszcza Ziemi.
