glony
 
Encyklopedia PWN
glony, Algae, Phykoi,
sztucznie wyróżniona grupa fotosyntetyzujących, prokariotycznych (bez wyodrębnionego jądra komórkowego) sinic i prochlorofitów oraz beznaczyniowych, plechowych roślin (glony eukariotyczne, z wyraźnym jądrem komórkowym);
nazwa „glony” została zapożyczona z gwary góralskiej i wprowadzona do polskiej literatury naukowej przez J. Rostafińskiego na początku lat 80. XIX w. (w miejsce poprzednio używanego terminu „wodorosty”, o szerszym zakresie pojęciowym).
Pokrewieństwa, filogeneza i systematyka organizmów zaliczanych do glonów są nadal przedmiotem badań i zmian, podobnie jak hipotezy pochodzenia roślin telomowych (telom) od różnych grup glonów. Dla glonów przyjęto system i nazwy zaproponowane głównie przez polskich systematyków roślin A. i J. Szweykowskich (1993); glony obejmują łącznie 11 gromad, ponad 20 tysiecy gatunków współczesnych; do glonów eukariotycznych zalicza się: glaukofity, tobołki z klasą dinofitów (bruzdnic), eugleniny, chryzofity (Chrysophyta) z klasami złotowiciowców, haptofitów (Prymnesiophyceae, Haptophyceae), różnowiciowców (Xanthophyceae), okrzemek i eustygmatofitów (Eustigmatophyta), chloromonady (Raphidophyta, Chloromonadophyta), kryptofity, brunatnice, krasnorosty i zielenice z 4 klasami: prazynofitów (Prasinophyceae), zielenic właściwych (z rzędami zawłotniowców Chlamydomonadales, toczkowców Volvocales, tetrasporowców Tetrasporales, chlorokokowców Chlorococcales i chlorosferowców Chlorosphaerales), watkowych (Ulvophyceae) i ramienicowych (Charophyceae z rzędami sprzężnic, tarczowłosowców Coleochaetales i ramienic właściwych). Wszystkie glony zawierają chlorofil-a oraz β-karoten; oprócz tych barwników u różnych klas glonów występują inne chlorofile, karoteny, ksantofile i fikobiliny; skład barwników decyduje o produktach zapasowych (skrobia lub inne węglowodany, oleje, białka) oraz o barwie glonów — od niebieskozielonej do czerwonej. Glony mają bardzo zróżnicowaną budowę i wielkość; są spotykane zarówno organizmy jednokomórkowe — od 2 µm, kolonijne oraz wielokomórkowe o plechach niezróżnicowanych na organy, wielkości ponad 100 m (wielkomorszczyn); rozmnażają się wegetatywnie — przez bezpośredni podział komórek lub fragmentację (rozpad) plech, bezpłciowo — przez zarodniki (nieruchome aplanospory, ruchome pływki albo rozpoczynające rozwój już w komórkach macierzystych autospory), oraz płciowo — przez koniugację komórek wegetatywnych albo gametogamię; u niektórych glonów występuje przemiana pokoleń. Glony żyją we wszelkich siedliskach wodnych i wilgotnych lądowych przy dostępie światła (nawet słabym, np. w glebie), gdzie są ważnymi (w głębinach i na śniegu zwykle jedynymi) producentami materii organicznej i decydują o biologicznej produkcji ekosystemów (zwłaszcza wodnych). Niektóre glony są wykorzystywane bezpośrednio jako nawóz, pasza lub pokarm, a z niektórych (także hodowanych) uzyskuje się wiele substancji cennych dla przemysłu spożywczego, farmaceutycznego, chemicznego, papierniczego i in. Masowe wystąpienie glonów planktonowych może wywoływać specyficzne zabarwienie wody (zakwit); badaniem glonów zajmuje się fykologia.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia