estetyka muzyczna

estetyka muzyczna,

dział estetyki ogólnej poświęcony muzyce,

uprawiana zarówno przez filozofów, jak i przez teoretyków muzyki. Do głównych zagadnień estetyki muzycznej należą: problem istoty muzyki, jej specyfiki w stosunku do innych sztuk, istoty i kryteriów jej wartości, istoty przeżycia muzycznego. W historii estetyki muzycznej występują 2 sposoby traktowania tych zagadnień: estetyka muzyczna autonomiczna przyjmuje, iż dzieła muzyczne nie ujawniają żadnych treści niezależnych od samych struktur dźwiękowych, a muzyka nie odzwierciedla treści realnych lub psychicznych; estetyka muzyczna heteronomiczna stara się wyjaśnić, co i jak muzyka ujawnia poza własnym tokiem dźwiękowym; różne odłamy tego kierunku rozmaicie określają zawartość dzieł muzycznych: estetyka muzyczna metafizyczna dowodzi, iż poprzez muzykę ujawnia się sama istota bytu (wola, idea itp.); estetyka muzyczna wyrazu widzi w utworze muzycznym odbicie przeżyć psychicznych twórców; teoria naśladownictwa sprowadza muzykę do naśladowania zjawisk realnych, intonacji mowy itp.; marksistowska estetyka muzyczna widzi w muzyce uogólnione odzwierciedlenie rzeczywistości.

Historia estetyki muzycznej sięga cywilizacji starożytnych Chin, Indii, rozwijała się jako część filozofii starogreckiej (Platon, Arystoteles, Arystoksenos z Tarentu), przejawiała się też w rozważaniach niektórych Ojców Kościoła (Augustyn); w czasach nowożytnych występowała w wywodach teoretyków i filozofów francuskich (J.J. Rousseau, J.P. Rameau, D. Diderot); na początku XIX w. dominował w estetyce muzycznej kierunek metafizyczny (F.W. Schelling, A. Schopenhauer, G.W.F. Hegel), u romantyków zaś — estetyka wyrazu; obok niej rozwijał się kierunek formalistycznej estetyki muzycznej (E. Hanslick, B. Zimmermann), później — psychologicznej, badającej istotę przeżycia muzycznego, oraz empirycznej, rozważającej istotę dzieła muzycznego; w XX w. wielką rolę odegrała energetyczna koncepcja muzyki (E. Kurth, H. Mersmann), potem — kierunek fenomenologiczny (w Polsce — wybitny przedstawiciel R. Ingarden, we Francji — G. Brelet). Przedstawicielami estetyki marksistowskiej byli m.in.: w ZSRR B. Asajew, J. Kriemlow, B. Jarustowski, w Polsce — Z. Lissa, S. Łobaczewska, w Czechosłowacji — A. Sychra.