ekspresjonizm. Film

ekspresjonizm. Film.

Ekspresjonizm w filmie rozwinął się w Niemczech z praktyki realizacyjnej reżyserów, aktorów, scenografów czerpiących z dorobku teatru, literatury i plastyki; wytworzył oryginalny styl pełen fantastyki i grozy; twórcy ekspresjonizmu stawiali sobie za cel spotęgowanie przeżycia rzeczywistości poprzez subiektywne użycie symboli, stereotypowych charakterów i stylizacji, nadając obiektywną formę ekspresji wewnętrznemu doświadczeniu; charakterystyczna dla filmów ekspresjonistycznych jest ich niecodzienna tematyka (obłąkanie, rozdwojenie osobowości, hipnoza, wizje przyszłości), często wywiedziona z legend germańskich i żydowskich, ukazywana w krańcowo stylizowanych dekoracjach, przedstawiających najczęściej kubistycznie zdeformowaną scenerię miejską, ale także plenery; stosowano ostentacyjnie wyrazisty styl gry aktorów, głębokie kontrasty światłocienia, nienaturalne kąty widzenia kamery; granice czasowe ekspresjonizmu w filmie obejmują lata od 1919 (premiera Gabinetu doktora Caligari R. Wiene) do 1926 (Faust F. Murnaua); niektórzy teoretycy rozszerzają je na lata od 1913 (Student z Pragi S. Rye) do 1932 (Atlantyda W.G. Pabsta, Testament doktora Mabuse F. Langa); czołowi reżyserzy ekspresjonizmu filmowego: P. Wegener (Golem 1920), V.H. Martin (Od świtu do północy, 1920), P. Leni (Gabinet figur woskowych 1921), F. Lang (Gracz — doktor Mabuse, Zmęczona śmierć, oba 1922); scenarzyści: C. Meyer, H. Janowitz, Th. von Harbou; dekoratorzy: H. Warm, W. Röhrig, W. Reinmann; oprócz reżyserów i scenografów ważne miejsce w tworzeniu specyfiki ekspresjonizmu filmowego zajmowali operatorzy (G. Seeber, K. Freund, W. Hammeister, F.A. Wagner, C. Hoffmann), scenarzyści (C. Mayer, H. Janowitz, T. von Harbou) i aktorzy (P. Wegener, C. Veidt, W. Krauss, E. Jannings).

Bibliografia

L.H. Eisner Ekran demoniczny, Warszawa 1974;

Niemiecki ekspresjonizm filmowy, red. A. Helman i A. Madej, Katowice 1985.