czosnek
 
Encyklopedia PWN
ok. 260 gat. bylin rozprzestrzenionych gł. w strefie umiarkowanej półkuli północnej; wytwarza cebule (rzadziej kłącza); liście obłe, rynienkowate lub płaskie i wąskie; kwiatostan — baldach, o drobnych kwiatach (białawe, różowe, purpurowe i in.); owoc — torebka, nasiona czarne. W Polsce dziko rośnie 16 gat., m.in. na polach, przydrożach, na nizinach: czosnek winnicowy, A. vineale, w lasach liściastych, zwłaszcza podkarpackich, czosnek niedźwiedzi, A. ursinum, ziele i cebula — leczn., podobnie jak u czosnku zielonawego, A. oleraceum; rzadziej rosną, lecz są ważne ze względu na właściwości leczn.: czosnek wężowy, A. scorodoprasum, czosnek siatkowaty, A. victorialis, czosnek syberyjski, A. sibiricum. Spośród 25 gat. mających wartość dekoracyjne, na rabatach, w ogródkach skalnych są uprawiane, m.in. gat.: A. covanii, o kulistych, białych kwiatostanach, czosnek karatawski, A. carataviense, o czerwono obrzeżonych liściach, oraz czosnek Ostrowskiego, A. ostrowskyanum, o kwiatach karminoworóżowych. Jako roślinę warzywną i przyprawową uprawia się czosnek pospolity, A. sativum, pochodzący z Azji Mn.; cebule złożone z drobnych cebulek, zw. ząbkami, mają charakterystyczny smak i zapach; zawierają poza wit. C (10–20 mg w 100 g) liczne związki siarki (zaliczane do fitoncydów), których gł. składnikiem jest alliina, przekształcająca się pod wpływem enzymu w allicynę o silnych właściwościach bakteriobójczych. Uprawiany był już w czasach staroż. (Babilonia, Egipt, Grecja, Rzym); ceniony ze względu na różnorodne właściwości leczn. (m.in. moczopędne, przeciwmiażdżycowe, hipotoniczne) i wysoką wartość zdrowotną. Do rodzaju czosnek należą też: cebula zwyczajna, szalotka, rokambuł, szczypiorek, por, siedmiolatka.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Czosnek niedźwiedzi fot. M. Sokólska-Połutrenko/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia