ciśnienie osmotyczne

ciśnienie osmotyczne,

ciśnienie na granicy rozpuszczalnik–roztwór lub na granicy 2 roztworów o różnych stężeniach, oddzielonych przegrodą półprzepuszczalną;

wartość c.o. jest równa ciśnieniu, które należałoby wywrzeć na roztwór (lub w przypadku 2 roztworów na roztwór o stężeniu większym), aby zapobiec przenikaniu do niego cząsteczek rozpuszczalnika (przenikanie to jest spowodowane dążnością do wyrównania potencjału chem. rozpuszczalnika po obu stronach przegrody, osmoza); c.o. (Π) roztworów doskonałych i bardzo rozcieńczonych roztworów wodnych opisuje wzór: Π = cRT (gdzie c — stężenie substancji rozpuszczonej, wyrażone w molach na litr, R — stała gazowa, T — temperatura termodynamiczna); c.o. dla stężonych roztworów osiąga wartości dziesiątków MPa; c.o. nawet bardzo rozcieńczonych roztworów mierzy się za pomocą tzw. osmometrów; wyniki pomiarów wykorzystuje się do oznaczania masy cząsteczkowej, gł. związków wielkocząsteczkowych (białka, polimery); c.o. odgrywa bardzo ważną rolę w procesach życiowych (osmoregulacja).