bituminy

bituminy

[łac.],

substancje bitumiczne,

geol., techn. substancje mineralne pochodzenia organicznego, występujące w różnych skałach osadowych, dające się z nich wyodrębnić;

stanowią mieszaniny węglowodorów, a często również ich pochodnych zawierających tlen, azot i siarkę; wedługteorii przyjmowanych za najbardziej prawdopodobne bituminy powstały z materiału organicznego nagromadzonego w osadach ilastych lub ilasto–węglanowych pochodzenia morskiego, składającego się głównie z planktonu, wodorostów i bakterii, w wyniku jego rozkładu w warunkach beztlenowych, a następnie długotrwałych (ciągnących się przez całe okresy geologiczne) procesów geochemicznych; procesy te zachodzą w temperaturze powyżej 300–350°C przy udziale ruchów tektonicznych i związanego z nimi znacznego ciśnienia. Głównymi przedstawicielami bituminów są ropa naftowa i gaz ziemny; do bituminów zalicza się również produkty odgazowania i degradacji ropy naftowej: ozokeryt, asfalt i asfaltyt, a także produkty przemian metamorficznych kerogenu lub ropy naftowej lub jej pochodnych, np. szungit. Bituminy tworzą nagromadzenia w skałach porowatych lub szczelinowych (głównie w piaskach i piaskowcach), stanowią również składniki skał (łupki bitumiczne, kerogen), poza tym wchodzą w skład próchnicy, a także węgli kopalnych (zwłaszcza węgla brunatnego) i torfu. Bituminy należą do podstawowych surowców energetycznych i chemicznych.