balsamy

balsamy

[gr. bálsamon ‘pachnąca żywica’],

naturalne roztwory żywic w olejkach eterycznych;

odznaczają się przyjemnym, tzw. balsamicznym zapachem, gorzkim smakiem, są nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczalne w alkoholu etylowym i eterze; świeżo wydzielone są syropowatymi olejami, które stopniowo gęstnieją do postaci półpłynnej. W strefie klimatu umiarkowanego najpospolitszy jest balsam sosnowy, czyli żywica sosnowa, zawierający kalafonię rozpuszczoną w olejku sosnowym, oraz balsam kanadyjski, otrzymywany przez żywicowanie jodły balsamicznej, na powietrzu gęstniejący aż do stwardnienia, stosowany w optyce (jako niekrystalizujące spoiwo szkła) i technice mikroskopowej (do utrwalania preparatów) oraz, zwłaszcza dawniej, w medycynie (w chorobach dróg oddechowych i moczowych). Do ważniejszych w perfumerii balsamów ze strefy subtropikalnej i tropikalnej należą: balsam peruwiański, balsam tolutański i balsam kopaiba; charakteryzują je: balsamiczny zapach z nutą wanilii, dobre właściwości utrwalnia i harmonizowania zapachu kompozycji perfumeryjnych, także właściwości antyseptyczne i immunostymulujące. Balsam Makkach (balsam Mecca, balsam Gilead, opobalsam), otrzymywany z gałęzi balsamowca właściwego (rosnącego w Somalii, Etiopii, Izraelu), oprócz zastosowania w perfumerii, wchodzi w skład św. krzyżma, którym Kościół katolicki dokonuje sakramentalnych namaszczeń.

Potocznie terminem balsamy określa się też preparaty stosowane w starożytnym Egipcie do mumifikacji zwłok; w istocie są to żywice, głównie mirra i kadzidło.

Nazwą balsamy określa się także kosmetyki, zwykle w formie emulsji, o działaniu kojącym, odprężającym i odświeżającym.