akadyjska sztuka

akadyjska sztuka,

rozwijała się 2340–2200 p.n.e. w Mezopotamii w okresie istnienia państwa Akad

czerpiąc inspiracje z wcześniejszej sztuki sumeryjskiej, wprowadziła i rozwinęła nowy styl i ikonografię. Do naszych czasów przetrwało niewiele zabytków, m.in.: świątynia w Iszan Mazjad (5 km na północ od Kisz; staroż. Agade?), świątynia Abu i tzw. Pałac Północny w Esznunie, Sala z Filarami w Mari oraz tzw. Pałac-Forteca Naramsina w Tell Brak (111 x 93 m, otoczona murem szer. 10 m); pozostałości architektury mieszkalnej m.in. w Chafadżi, Esznunie, Aszur i Tepe Gaura. Rzeźbę pełną reprezentują fragmentarycznie zachowane monumentalne posągi władców (np. diorytowy posąg Manisztusu z Suzy), odznaczające się starannym modelunkiem; rysy twarzy i fryzurę przedstawiano w sposób naturalistyczny (alabastrowe głowy z Aszur); wysoki poziom osiągnęła rzeźba w brązie — odlewy puste, starannie modelowane i cyzelowane: idealizowany portret władcy (Naramsina?) znaleziony w Niniwie. Reliefy, gł. stele król., ze scenami walki i konwojowania spętanych jeńców, zachowując zwykle układ pasowy, odznaczają się bardziej swobodną, luźną kompozycją w porównaniu z dziełami sumeryjskimi (m.in. stela Sargona z Suzy, stele z An-Nasirijja i okolic Diyarbakır); za najwybitniejszy relief akadyjski uważa się stelę Naramsina (obecnie w Luwrze). W gliptyce pojawiły się pieczęcie większych rozmiarów (do 15 cm) niż w okresie poprzednim, zdobione scenami kultowymi, rel., polowań, postaciami ze świata mitologii itp. Sztuka akadyjska stanowi krótki, lecz ważny etap w rozwoju sztuki Mezopotamii; w porównaniu z wcześniejszymi dziełami sumeryjskimi charakteryzuje się doskonalszą techniką, dążenien do naturalizmu, dynamiką ujęcia tematu.