V-pociski
 
Encyklopedia PWN
V-pociski, niem. Vergeltungswaffe
[‘broń odwetowa’],
pociski kierowane klasy ziemia–ziemia, skonstruowane gł. w celu atakowania odległych celów.
V-1 (FZG-76, Ri 103) — mały samolot w układzie średniopłata (dł. 7,75 m, waga startowa ok. 2 t); kierowany automatycznie, napędzany silnikiem pulsacyjnym, start ze stałej rampy, za pomocą mechanizmu tłokowego nadającego V-1 prędkość początkową ok. 320 km/h; lot poziomy na pułapie ok. 3 tys. m z prędkością 640 km/h; zasięg do 320 km; mógł być zwalczany przez obronę przeciwlotn., myśliwce i balony zaporowe; prace nad V-1 podjęto VI 1942 w zakładach doświadczalnych Luftwaffe w Peenemünde na w. Uznam, produkcja od III 1942; pierwszy start bojowy 12 VI 1944 (ostatni 29 III 1945); wyprodukowano ok. 25 tys. sztuk; z wyrzutni usytuowanych w północnej Francji i Belgii wystrzelono ponad 9 tys. pocisków na Londyn (ok. 2,5 tys. dotarło do celu); w wyniku ostrzału V-1 zginęło ok. 6 tys. osób, 16 tys. zostało rannych; w kierunku Antwerpii wystrzelono ponad 6,5 tys. sztuk V-1 (zniszczono ok. 2,5 tys.); po desancie aliantów w Normandii Niemcy zaczęli używać samolotów He-111 do wynoszenia V-1 w powietrze.
V-2, właściwie A-4 (Aggregat-4), pocisk balistyczny z autonomicznym układem sterowania, napędzany jednostopniowym silnikiem rakietowym na paliwo płynne (dł. 14 m, waga startowa ok. 13 t, prędkość do 4800 km/h); skonstruowany przez W. von Brauna i W. von Dornbergera; pierwszy udany start 3 X 1942; 6 IX 1944 dwa pierwsze pociski wystrzelono na Paryż (nie osiągnęły celu), 8 IX 1944 rozpoczęto ostrzeliwanie Londynu; rakieta startowała z ruchomej wyrzutni, zasięg do 400 km, rozrzut ponad 11 km od wyznaczonego celu; wyprodukowano 5800 rakiet, z czego ok. 1350 spadło na Wielką Brytanię (518 na Londyn), zabijając ponad 2,7 tys. osób i raniąc ok. 6 tys., ok. 1300 wystrzelono na Antwerpię, 65 — na Brukselę, 98 — na Liège, 15 — na Paryż, 5 — na Luksemburg i 11 — na most Remagen na Renie; ostatnią rakietę wystrzelono 27 III 1945; 40% wystrzelonych rakiet uległo awarii w czasie startu lub lotu. W celu rozszyfrowania pocisków Brytyjczycy powołali V 1943 specjalny komitet pod kryptonimem „Crossbow”; ośr. doświadczalny w Peenemünde został wykryty przez wywiad AK II 1943 i na podstawie jego informacji zbombardowany przez RAF 18 VIII 1943. Jesienią 1943 ośr. przeniesiono w rejon Pustków-Blizna k. Dębicy (prowadzono tam m.in. próbne strzelania V-1 i V-2), a produkcję V-2 do podziemnej fabryki w Nordhausen w górach Harz; wywiad AK obserwował ośr., zdobywał elementy pocisków (w rejonach ich upadków); 20 V 1944 w okolicach Sarnak AK przejęła niewybuch V-2, po zdemontowaniu został on zbadany w tajnych laboratoriach AK (m.in.: profesor J. Groszkowski, profesor M. Struszyński, inż. A. Kocjan); części rakiety i wyniki badań zabrał 26 VII 1944 aliancki samolot, który wylądował w pobliżu Tarnowa (operacja „Most III”); wywiad AK ustalił dane kilkunastu zakładów przem. produkujących części V-1 i V-2; we Francji wywiad Pol. Organizacji Walki o Niepodległość ustalił położenie ok. 170 wyrzutni V-1; piloci pol. zestrzelili 190 pocisków V-1 skierowanych na Londyn.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Pocisk V-2 rys. J. Babicki/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Pocisk V-2 wyk. Studio BAMA/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia