Suazi. Historia

Suazi. Historia.

Tereny obecnego Suazi były zasiedlone w przeszłości przez Buszmenów, przybyłych tu prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e.. Zostali oni zepchnięci na południowy zachód przez napływających do Afryki Południowej od VII w. n.e. Hotentotów, a od XVI w. — ludy Bantu. W połowie XVIII w. przodkowie ludu Suazi przebywali na terenie południowego Mozambiku i Natalu. Jeden z przywódców plemiennych, Ngwane III z klanu Dlamini, podporządkował swojej władzy sąsiednie klany, tworząc związek plemion. Jego wnuk, Sobhuza I (król ok. 1815–ok. 1839), zagrożony przez rosnące w siłę państwo Zulusów, ok. 1820 migrował wraz z poddanymi na terytorium obecnego Suazi (tzw. okres Mfecane). Sobhuza umocnił władzę centralną, ograniczył uprawnienia wodzów, zwiększył liczebność armii, co pozwoliło obronić niezależność Suazi. Jego syn, Mswati I rozszerzył znacznie terytorium państwa.

Pod koniec XIX w. zaczęły się konflikty z burską Republiką Południowoafrykańską (Transwal) i penetracja brytyjska. W 1894 Suazi stało się protektoratem Republiki Południowoafrykańskiej, od 1903 (po aneksji republik burskich przez Wielką Brytanię) — protektoratem brytyjskim. Przez cały okres kolonialny Suazi zachowało integralność terytorialną i tradycyjną władzę królewską. W 1929 powstała w Suazi pierwsza rodzima organizacja polityczna, Postępowe Stowarzyszenie Suazi (SPA), 1960 przekształcone w Postępową Partię Suazi (SPP). Partia ta żądała przyznania Suazi wewnętrznej autonomii, a następnie niepodległości. W 1961 wskutek rozpadu SPP powstał Narodowy Kongres Wyzwoleńczy Ngwane (NNLC). W 1963 uchwalono konstytucję, a 1964 odbyły się pierwsze wybory parlamentarne, w których zwyciężył nowo utworzony Narodowy Ruch Imbokodvo (INM), kierowany przez księcia Makhosini Dlamini, syna Sobhuzy II (panującego od 1921). W 1967 Suazi uzyskało szeroką autonomię; w wyborach ponownie zwyciężył INM.

W 1968 Suazi uzyskało niepodległość jako monarchia konstytucyjna p.n. Ngwane — członek brytyjskiej Wspólnoty Narodów i ONZ. Królem pozostał Sobhuza II, a funkcję premiera objął M. Dlamini. Suazi utrzymywało ścisłe związki gospodarcze z RPA (unia celna, przeważający udział kapitałów) i pozostawało w zależności politycznej od niej. Na początku lat 70. pojawiły się próby samodzielnej polityki gospodarczej i zagranicznej. W 1973 nastąpił kryzys polityczny — Sobhuza II zawiesił konstytucję z 1968, rozwiązał parlament i partie polityczne (z wyjątkiem partii królewskiej, INM) i przejął pełnię władzy, przywracając jednocześnie tradycyjne instytucje plemienne. W 1975 zdelegalizowano główną partię opozycyjną, NNLC i aresztowano jego przywódcę. Sobhuza II sprawował odtąd dożywotnio rządy absolutne (ten stan usankcjonowała konstytucja 1978). Zapewnił Suazi stabilizację polityczną i szybki rozwój gospodarczy dzięki pomocy RPA (1982 pakt o nieagresji z RPA). Śmierć króla 1982 zapoczątkowała w królewskim rodzinie Dlaminich walkę o władzę. Po okresie regencji królowej matki, 1986 królem S. został syn Sobhuzy II — Mswati III. Od 1989 rosły nastroje opozycyjne w społeczeństwie i, mimo represji władz wobec kręgów liberalnych, pojawiły się żądania demokratyzacji ustroju i likwidacji monopolu władzy Dlaminich. Pomimo konstytucyjnego zakazu działalności partii politycznych, od początku 1992 działał opozycyjny Ludowy Zjednoczony Ruch Demokratyczny (założony 1983), żądający referendum w sprawie przywrócenia konstytucji sprzed 1973.

W 1993 odbyły się, pierwsze od 20 lat, wybory do parlamentu, będącego organem doradczym króla. Nie przełamały one jednak monopolu władzy klanu królewskiego. W 2000 sytuacja uległa zaostrzeniu (m.in. strajk generalny dla poparcia reform politycznych). Demokratyzację państwa poparli także niektórzy pretendenci do władzy z klanu królewskiego. W 2001 Mswati III powołał komisję mającą opracować nową konstytucję. Przedstawione w 2003 i 2004 projekty spotkały się z silną krytyką opozycji i organizacji miedzynarodowych; 2005 nowa konstytucja.