Piotr
 
Encyklopedia PWN
Piotr, Piotr Apostoł, Szymon Piotr, święty, data ur. nieznana, zm. ok. 64 r. n.e.,
jeden z apostołów Jezusa, przywódca grona Dwunastu i Kościoła pierwotnego.
Kalendarium
Data urodzenia nieznana.
Jako rybak Szymon został powołany przez Jezusa na ucznia nad jeziorem Genezaret (wg Ewangelii Jana spotkali się u Jana Chrzciciela).
Według Ewangelii
Według Ewangelii Jezus, mimo słabości charakteru Piotra, wyróżniał go wielokrotnie, m.in. nazwał go „Skałą” (aramejskie kefa, greckie pétra, stąd przydomek Piotra Kefas i greckie tłumaczenie Petros ‘Piotr’), na której zostanie zbudowana Jezusowa społeczność, czyli Kościół (greckie ekklēsía); powierzył też Piotrowi „władzę kluczy” (zarządzania), „wiązania i rozwiązywania” (władzę prawną) oraz funkcję pasterza trzody Jezusowej. Katalogi Dwunastu w Nowym Testamencie umieszczają Piotra na pierwszym miejscu; występował jako rzecznik i starszy tej grupy już za życia Jezusa, a potem w Kościele jerozolimskim; po Zesłaniu Ducha Świętego wygłaszał mowy w imieniu apostołów i wspólnoty chrześcijańskiej; wg Pawła właśnie Piotrowi jako pierwszemu z apostołów ukazał się Jezus po zmartwychwstaniu. Do lat 50. Piotr stał na czele Kościoła w Jerozolimie, będąc z tego powodu co najmniej 2-krotnie więziony. Ulegając wpływom judeochrześcijan, żądających od nowo nawróconych pogan stosowania się do prawa żydowskiego, poróżnił się z Pawłem w Antiochii; spór między nimi został zażegnany podczas tzw. soboru jerozolimskiego (ok. 49 r.), gdyż Piotr poparł misję Pawła do pogan i sam przyjął do wspólnoty Rzymianina Korneliusza. Potem Piotr, wg tradycji, przebywał w Antiochii, a po 60 r. znalazł się w Rzymie, gdzie poniósł męczeńską śmierć ok. 64 r. n.e., w czasie prześladowań chrześcijan za Nerona (wg źródeł wczesnochrześcijańskich został ukrzyżowany głową w dół).
Pierwszy zwierzchnik Kościoła
Piotr jest uznawany za pierwszego zwierzchnika Kościoła powszechnego; w Kościele katolickim umieszcza się go na pierwszym miejscu na liście papieży, którzy zgodnie z teologią katolicką dziedziczą po nim obowiązki i przywileje. Piotrowi są przypisywane 2 listy z Nowego Testamentu (listy powszechne), z których 1 List Piotra mógł być spisany przez sekretarza pod kierunkiem Piotra, natomiast drugi ma charakter wyraźnie pseudonimowy. Przypisywano mu też pisma apokryficzne, zwłaszcza Apokalipsę Piotra.
W sztukach plastycznych
W sztukach plastycznych przedstawiany jako dojrzały mężczyzna o grubych rysach twarzy, z łysiną lub tonsurą i krótką, gęstą brodą (A. Dürer Czterej apostołowie 1526); niekiedy ukazywany jako papież, w szacie pontyfikalnej; najczęściej przedstawiany w gronie apostołów lub w towarzystwie św. Pawła — stojący naprzeciw siebie Piotr i Paweł symbolizują Kościół; we wczesnym średniowieczu (V w.) wykształcił się motyw Traditio legis [‘przekazanie prawa’] — Chrystus, stojący między Piotrem i Pawłem, przekazuje Prawo Mojżeszowe; Piotr pojawia się też w scenach opartych na tekście Ewangelii (Powołanie Piotra, Grosz czynszowy, Ostatnia Wieczerza, Pojmanie Jezusa, Zaparcie się Piotra) oraz Dziejów Apostolskich, a w średniowieczu występował często w przedstawieniach Sądu Ostatecznego jako odźwierny niebieski, który wpuszcza zbawionych przez bramę raju (H. Memling Sąd Ostateczny przed 1473);
najważniejsze pojedyncze sceny z jego życia to wręczenie kluczy i przekazanie zwierzchności nad Kościołem (Mt 16, 19), uwolnienie Piotra przez anioła z więzienia Heroda (Dz 12, 6–8) i ukrzyżowanie Piotra. Święto: 25 I i 29 VI.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kruszwica, kolegiata romańska pw. Św. Piotra i Pawła fot. T. Kniołek/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Święty Piotr, mozaika z VI w. — kościół S. Vitale, Rawennafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Masaccio, Święty Piotr uzdrawiający cieniem , 1423 — fresk w kaplicy Brancaccich przy kościele Santa Maria del Carmine we Florencjifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Berruguete Pedro, Św. Piotr ukazujący się dwóm dominikanom, fragment ołtarza głównego , kościół klasztoru Św. Tomasza w Ávili (Hiszpania), ok. 1500–04 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bernini Giovanni Lorenzo, Konfesja nad grobem św. Piotra, Bazylika Św. Piotra w Rzymie, 1626–33fot. G. Gałązka/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Witz Konrad, Połów ryb na jeziorze Genezaret, rewers skrzydła Ołtarza Św. Piotra, Musée d'Art et d'Histoire, Genewa fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Św. Jan i św. Piotr, kościół Sain-Trophime, portal zachodni, Arles, XII w.fot. J. Bielski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Zurbarán Francisco de, Objawienie apostoła Piotra przed św. Piotrem Nolasco, 1628 — Museo del Prado, Madrytfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia