Niemen
 
Encyklopedia PWN
Niemen, białorus. Nioman, litew. Nemunas, ros. Nëman,
rzeka na Białorusi i Litwie, w dolnym biegu (na dł. 99 km od ujścia) wyznacza granicę między Litwą a Rosją (obwód królewiecki), w środkowym — między Litwą a Białorusią (17 km);
Położenie w państwie: Białoruś, Litwa, Rosja
Ujście: uchodzi do akwenu: Bałtyckie, Morze (Zalew Kuroński)
Długość: 937 km
Powierzchnia dorzecza: 98,2 tys. km2
Przepływ średni: 678 m3/s (maks. 6820)
Główne rzeki zasilające: Berezyna, Mereczanka, Wilia, Niewiaża, Dubisa, Minia, Szczara, Świsłocz, Czarna Hańcza, Szeszupa
Główne miejscowości: Grodno, Druskieniki, Olita, Kowno, Sowieck
źródła na południowy zachód od Mińska; w górnym biegu dolina szeroka, bieg kręty; w środkowym biegu płynie przez Pojezierze Litewskie tworząc wielkie zakola i progi; przy ujściu do Zalewu Kurońskiego dzieli się na 2 ramiona (gł. — Rusa); gł. dopływy: Mereczanka, Wilia, Niewiaża, Dubisa, Minia (pr.), Szczara oraz płynące z terytorium Polski Świsłocz, Czarna Hańcza i Szeszupa (l.); wahania stanu wód w środkowym biegu do 10 m; maks. przepływ na wiosnę 6820 m3/s; żegl. od Kowna; połączona z Dnieprem (Kanał Ogińskiego), Wisłą (Kanał Augustowski) i Kłajpedą (Kanał Kłajpedzki); główne miasta nad Niemenem: Grodno, Druskieniki, Olita, Kowno, Sowieck.
Historia. Rejon jednej z największych bitew wojny polsko-bolszewickiej 1919–20; stoczona przez jednostki WP w celu ostatecznego pokonania wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego odbudowującego swe siły po klęsce w bitwie warszawskiej 1920 i przygotowującego nową ofensywę; pol. siły pod dowództwem marsz. J. Piłsudskiego, zorganizowane w 2 armie: 2 (gen. E. Rydz-Śmigły) i 4 (gen. L. Skierski), znajdujące się na linii Suwałki–Sejny–Sokółka–Brzostowica Wielka–Prużany–Kobryń, 20–22 IX zaatakowały wojska sowieckie dowodzone przez M. Tuchaczewskiego (4 armie); pol. armie liczyły ok. 150 tys. żołnierzy, sowieckie — 70 tys.; północna grupa wykonująca gł. uderzenie nacierała z rejonu Sejn, po przełamaniu oporu oddziałów litew. zajęła Druskieniki (23 IX) i zdobyła Lidę (28 IX); inne pol. siły po kilkudniowych bojach zajęły Wołkowysk (23 IX), zdobyły Grodno i sforsowały N. (25–26 IX) oraz dotarły do Mostów (27 IX); jednostki WP zmusiły Armię Czerwoną do odwrotu, podjęły próbę okrążenia przeciwnika; sowieckie armie poniosły duże straty, ale zdołały przebić się na wschód; od 29 IX dywizje pol. podjęły pościg i zajęły: Baranowicze (30 IX), Nowogródek (1 X), a 3–4 X doszły do rejonu Mira i Stołpców, następnie zdobyły: Święciany (10 X), Mołodeczno (12 X) i przed wstrzymaniem 18 X działań wojennych (na podstawie rozejmu zawartego 12 X) zajęły Mińsk; wojska pol. nie rozbiły całkowicie przeciwnika, ale opanowały znaczną część Kresów, co wywarło wpływ na pol.-sowieckie rokowania pokojowe i przebieg granicy ustalonej w traktacie ryskim.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Grodno, nowy most na Niemnie, widok ze Starego Zamku (Białoruś)fot. E. Dziuk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Grodno, wojna polsko-bolszewicka. Wysadzony most na Niemnie, widok z lewego brzegu rzeki, 1920fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wojna polsko-bolszewicka, bitwa nad Niemnem, X 1920fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia