Nepal. Gospodarka.
państwo w Azji Południowej, w Himalajach, bez dostępu do morza
Nepal. Gospodarka
Encyklopedia PWN
Jeden z najsłabiej rozwiniętych krajów świata — produkt krajowy brutto wg parytetu siły nabywczej na 1 mieszkańca wynosi 2,7 tys. dolarów USA (2017). Podstawą gospodarki jest tradycyjne, niskotowarowe rolnictwo (wytwarza 27% produktu krajowego brutto, 2017), zatrudniające 69% zawodowo czynnych (2015); większość gospodarstw rolnych ma powierzchnię poniżej 0,5 ha; rozpowszechniony system dzierżawy ziemi. Znaczenie rolnictwa maleje wraz ze wzrostem turystyki, której rozwój zwiększa dysproporcje ekonomiczne między poszczególnymi regionami kraju. Sektor usługowy (z dominującą turystyką i handlem) dostarcza 59,5% produktu krajowego brutto zatrudniając 19% czynnych zawodowo; przemysł odpowiednio 13,5% i 12%. Od 1991 są realizowane reformy gospodarcze liberalizujące handel zagraniczny i dopuszczające napływ inwestycji zewnętrznych. Kraj w dużej mierze uzależniony od pomocy zagranicznej, głównie Indii, Chin, USA, Japonii, także organizacji pozarządowych i osób prywatnych (np. byłych himalaistów); znaczącą część dochodów dostarczają Nepalczycy pracujący głównie w krajach arabskich i Malezji, w tym Gurkhowie zatrudnieni w armii brytyjskiej i indyjskiej.
Przemysł. Zasoby surowców miner. słabo rozpoznane i eksploatowane na niewielką skalę; wydobycie miki, wapieni. Produkcja energii elektrycznej 2,6 mld kW·h (2005) — ponad 90% w małych elektrowniach wodnych. Niewielki przemysł przetwórczy, gł. spoż. (łuszczarnie ryżu, olejarnie, browary), włók. (jutowy, bawełniany), skórz., materiałów budowlanych (cegielnie, cementownie) i drzewny, skupiony w Kotlinie Katmandu i na południu kraju; rozwinięte rzemiosło: wyroby metal., drewniane, wikliniarskie, garncarstwo, wyrób dywanów.
Rolnictwo. Grunty orne zajmują 15,1% pow. kraju, pastwiska ponad 12%. (2018) W południowej części kraju i Kotlinie Katmandu uprawa (gł. tarasowa) ryżu, kukurydzy, pszenicy, juty, trzciny cukrowej, soi, herbaty (na południowym wschodzie), tytoniu, bananów i pomarańczy, w wyżej położonych kotlinach górskich — jęczmienia, prosa i ziemniaków. Hodowla bydła i bawołów (siła pociągowa) na południu kraju; pasterstwo owiec, kóz i jaków w górach. Zbiór roślin leczniczych. Pozyskiwanie drewna, gł. na opał.
Turystyka. Ważnym źródłem dochodów jest turystyka (385 tys. turystów zagr. — 2005, wpływy 260 mln dol. USA) i opłaty licencyjne wypraw himalaistycznych (ok. 25% wartości PKB); aktywizacja partyzantów maoistowskich (od 1996) początkowo ograniczyła turystykę zagr., ale pokojowe nastawienie partyzantów do cudzoziemców sprawia, że liczba turystów nie spadła znacząco; gł. regionem turyst. jest Kotlina Katmandu z zespołami świątyń buddyjskich, wpisana na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO. Popularne są trasy trekkingowe, m.in. pod Mount Everest i wokół Annapurny.
Transport i łączność. Transport słabo rozwinięty; 28,0 tys. km dróg kołowych (w tym 11,9 tys. o nawierzchni utwardzonej, 2016); 59 km wąskotorowych linii kol. (2016); gł. szlak komunik. stanowi szosa łącząca Katmandu z granicami: ind. i chiń.; w górach transport juczny; 47 lotnisk (2021), 2 międzynar. — w Katmandu i Pokharze. Rzadka sieć telefoniczna; 726 tys. abonentów telefonicznych; w użytkowaniu 38,2 mln telefonów komórkowych (2020); rozwija się sieć internetowa, ale dostęp do łączy został ograniczony w związku z niepokojami polit. i wprowadzanym okresowo w kraju stanem wyjątkowym.
Handel zagraniczny. Wartość eksportu 1,8 mld dol. USA (2020), importu 10,7 mld dol. USA; eksport skór, odzieży, drewna damarzykowego, ziół leczn. i wyrobów rzemiosła (gł. dywany); import maszyn i środków transportu, złota, tkanin, chemikaliów, paliw, żywności; gł. partnerzy handl.: Indie, Zjedn. Emiraty Arab., USA, Chiny, Niemcy.
