Mauretania. Historia

Mauretania. Historia.

Tereny obecnej Mauretanii były zamieszkane już IX–VIII tysiącleciu p.n.e. przez negroidalne plemiona pasterskie. Następnie pojawiły się tam protoberberskie plemiona Bafurów, które pod koniec I tysiąclecia (na skutek wysychania obszaru obecnej Sahary) częściowo wyemigrowały z gęsto zaludnionych wtedy terenów na południe. Przed IV w. p.n.e. przybyły również berberskie plemiona Sanhadża, które podporządkowały sobie miejscową ludność. W VI–XI w. południowa część Mauretanii wchodziła w skład rozmaitych organizmów państw. Afryki Zachodniej, w tym królestw Takrur i Ghany.

Islam pojawił się w Maghrebie już w VII w., ale zasadniczy proces islamizacji i arabizacji Mauretanii nastąpił w XI w., wraz z przybyciem kolejnych grup plemion berberskich; tendencje te nasiliły się zwłaszcza po najeździe dynastii Almorawidów, dla których Mauretania stała się punktem wypadowym do podbojów w Afryce Północnej i Europie (Półwysep Iberyjski), a także do wojen z państwami Czarnej Afryki. W 1133 Almorawidzi zostali pokonani przez Almohadów, którzy doprowadzili do zjednoczenia z Marokiem, co stało się jednym z powodów późniejszych roszczeń Maroka do obszaru Mauretanii. Natomiast południowo-zachodnia część kraju znalazła się znów pod wpływami zachodnioafrykańskiego państwa Ghany, które kontrolowało szlak handlu złotem, kością słoniową i solą. W XIII w. nastąpiła także ekspansja państwa Mali; pod koniec XV w. tereny Mauretanii zajęło państwo Songhaj, pokonane w XVI w. przez wojska marokańskie. Jednocześnie po upadku Almorawidów pojawiły się plemiona arabskich koczowników. W wyniku tzw. trzydziestoletniej wojny mauretańskiej (1644–74), kierowanej przez Nasir ad-Dina (z plemienia Lamtuna), Berberowie ostatecznie zostali podporządkowani przez wojownicze plemiona posługujące się arabskim dialektem hassanijja, który jest obecnie oficjalnym językiem państwa mauretańskiego. Wydarzenia te miały decydujący wpływ na ukształtowanie się społecznej struktury kraju. W XVII–XVIII w. terytorium kontrolowane przez Maroko.

Od XV w. Mauretania była penetrowana przez portugalskich kupców, w następnych wiekach stała się obiektem rywalizacji o wpływy między Holandią, Wielką Brytanią i Francją. Ostatecznie (traktat senegalski 1817) podlegała wpływom francuskim. W 1900 układ francusko-hiszpański wyznaczył granicę z Rio de Oro (późniejszą Saharą Hiszpańską). Od 1903 Mauretania była protektoratem, a od 1920 — kolonią w składzie Francuskiej Afryki Zachodniej. W 1958 powstała autonomiczna Mauretańska Republika Islamska w ramach Wspólnoty Francuskiej — od 1960 niepodległa, od 1961 członek ONZ. Pierwszym prezydentem (i szefem rządu) został — M.U. Daddah, przywódca jedynej legalnej Partii Ludu Mauretanii. Początkowo większość państw arabskich nie uznała Mauretanii, uważając za słuszne pretensje Maroka do jej terytorium (Maroko uznało niepodległość Mauretanii 1969), co związało Mauretanię z Francją i (za jej pośrednictwem) z krajami Czarnej Afryki. Dopiero w latach 70. nastąpiło zbliżenie z krajami arabskimi. W 1975 ogłoszono program reform zapowiadający wprowadzenie muzułmańskiej, narodowej, centralistycznej i socjalistycznej demokracji oraz porozumienie z Marokiem i Hiszpanią o podziale Sahary Zachodniej. Po nieudanych akcjach wojskowych przeciwko Polisario, 1979 Mauretania oficjalnie zrzekła się roszczeń do Sahary Zachodniej. W 1978 i 1979 w wyniku wojskowych zamachów stanu — władzę objął Wojskowy Komitet Odrodzenia Narodowego, który zawiesił konstytucję i rozwiązał parlament. W 1984 nastąpił kolejny zamach — dyktatura pułkownika M.U.S.A. Taji, obalonego dopiero przez kolejny zamach stanu w 2005. Sprawy wewnętrzne Mauretanii są zdominowane nasilającym się konfliktem na tle etnicznym między ludnością arabsko-berberską (której przedstawiciele są u władzy) a murzyńską. Poparcie przez Mauretanię Iraku w wojnie w Zatoce Perskiej, doprowadziło do izolacji kraju; sytuacja zmieniła się po zerwaniu w połowie lat 90. kontaktów z Irakiem. Szef Wojskowej Rady na rzecz Sprawiedliwości i Demokracji E.O.M. Vall zapowiedział powrót do rządów cywilnych w 2007. Nowe władze zostały wyłonione w wyborach parlamentarnych (XI 2006) i prezydenckich (III 2007).