Leszczyńscy

Leszczyńscy,

ród magnacki herbu Wieniawa.

Protoplastą Leszczyńskich był Rafał, data ur. nieznana, zm. 1467, kasztelan przemęcki, zamożny szlachcic wielkopolski; od jego synów pochodziły 2 linie rodu: młodsza od Kaspra, data ur. nieznana, zm.1506, podkomorzego kaliskiego, starsza od Rafała, data ur. nieznana, zm. 1501, marszałka nadwornego koronnego, który położył podwaliny pod bogactwo rodu, korzystając z dochodów z licznych starostw; jego syn Rafał, data ur. nieznana, zm. 1560, kasztelan przemęcki, zwolennik reformacji, popierał osadnictwo braci czeskich w swym mieście Lesznie, które z czasem stało się ośrodkiem przemysłu sukienniczego, przynoszącym Leszczyńskim ogromne zyski. Z linii młodszej pochodził Rafał, ur. 1526 lub 1527, zm. 1592, kasztelan śremski, który odziedziczył po wygasłej 1565 starszej linii rodu Leszno, skupiając w swych rękach wielką fortunę (m.in. Gołuchów, Baranów). Jego synowie: Andrzej, wojewoda brzeski kujawski, i Wacław, ur. ok. 1576, zm. 1627, kanclerz wielki koronny, dali początek 2 liniom rodu: na Lesznie i na Gołuchowie. Z zamożniejszej (na Lesznie) pochodzili katolicy: Wacław, ur. 1605, zm. 1666, prymas, Przecław, ur. 1605, zm. 1670, wojewoda dorpacki, Jan, ur. 1603, zm. 1678, kanclerz wielki koronny, oraz protestant Rafał, ur. 1579, zm. 1636, wojewoda bełski. Jego synami byli: Andrzej, ur. 1606, zm. 1651, wojewoda dorpacki, poeta, i Bogusław, ur. ok. 1612, zm. 1659, podkanclerzy koronny. Choć w połowie XVII w. Leszczyńscy przeszli na katolicyzm, protegowali nadal protestantów. Synem Bogusława był Rafał, ur. 1650, zm. 1703, wojewoda kaliski, wnukiem zaś król Stanisław Leszczyński, ostatni z rodu. Znaczenie uboższej, młodszej linii na Gołuchowie wzrosło dzięki Andrzejowi, ur. ok. 1608, zm. 1658, prymasowi, a także jego bratankowi Wacławowi, ur. między 1632 a 1638, zm. 1688, wojewodzie podlaskiemu, który zawarł małżeństwo z córką S. Czarnieckiego, Konstancją. Linia ta wygasła na Kazimierzu Ignacym, data ur. nieznana, zm. 1730, kasztelanie lwowskim.

Krzysztof Chłapowski

Bellotti Józef Szymon, nagrobek Bogusława Leszczyńskiego, warsztat przed 1695 — Leszno, kolegiata