Komory. Historia
 
Encyklopedia PWN
Komory. Historia.
Wyspy archipelagu Komory były zasiedlone, przynajmniej od końca I tysiąclecia n.e., przez migrujące ze wschodniej Afryki ludy Bantu, a także przybyszy z Indonezji, Półwyspu Indyjskiego, Persji. W XV–XVI w. osiedlali się tu arabscy kupcy, co doprowadziło do upowszechnienia się islamu i kultury muzułmańskiej. Placówki muzułmańskie na Komorach miały duże znaczenie w handlu niewolnikami na wschodnim wybrzeżu Afryki. W 1503 Komory zostały odkryte przez Portugalczyków. Europejczycy zastali tu wiele drobnych, zwaśnionych sułtanatów. W XVII–XVIII w. na Komorach (głównie na wyspę Anjouan) zawijały, w drodze do Indii, angielskie, francuskie i holenderskie statki. Wyspy były też schronieniem europejskich piratów. W 1843 Francuzi zajęli Majottę, 1886 — pozostałe wyspy i ustanowili protektorat Komory. Od 1912 istniała kolonia Komory (1914–46 włączona do kolonii Madagaskar). W 1947 Komory uzyskały status terytorium zamorskiego Francji (potwierdzony 1958 przez referendum), 1962 — szeroką autonomię wewnętrzną. Władze Francji reprezentował wysoki komisarz, mieszkańcy wybierali w wyborach powszechnych 38-osobową Izbę Deputowanych, która następnie wybierała Radę Rządową sprawującą władzę wykonawczą. Komory miały też przedstawicieli we francuskim parlamencie. W latach 60. zaczęły powstawać liczne partie polityczne.
W VI 1973 podpisano w Paryżu układ francusko-komorski o stopniowej (do 1975) dekolonizacji. W referendum XII 1974 większość ludności archipelagu (z wyjątkiem Majotty) opowiedziała się za niepodległością. 6 VII 1975 wyspy (bez Majotty) jednostronnie proklamowały niepodległość. Pierwszym prezydentem został A. Abdallah (obalony VIII 1975). 1 I 1976 Francja uznała niepodległość Republiki Komory (Majotta nadal pozostała francuska). Za rządów Dyrektoriatu Polityczno-Wojskowego (1976–78), Komory nawiązały bliską współpracę z Chinami, 1977 rozwiązano wszystkie partie polityczne. W VIII 1978 w wyniku zamachu stanu, dokonanego przez grupę europejskich najemników, Abdallah ponownie został prezydentem, a X 1978 ogłosił nową konstytucję, która proklamowała Federalną Islamską Republikę Komorów. W 1982 Abdallah wprowadził system jednopartyjny (przywódca jedynej legalnej partii), utrzymywał bliską współpracę z Francją, także z krajami arabskimi (Arabia Saudyjska, Kuwejt, Irak). Po śmierci Abdallaha, który zginął 1989 w zamachu, prezydentem został Sa’id Muhammad Dżohar. W referendum 1992 przyjęto nową konstytucję, dopuszczającą wielopartyjność (dotąd jedyną legalną partią był Związek Komorów na rzecz Postępu, UDZIMA).
Kolejna próba przewrotu (1995) z udziałem europejskich najemników doprowadziła do zrzeczenia się przez Dżohara władzy wykonawczej. W 1996 wybrano na prezydenta M.T. Abdoulkarima. Trudna sytuacja gospodarcza przyczyniła się do nasilenia dążeń separatystycznych: VIII 1997 proklamowała niezależność wyspa Anjouan (Nzwami), IX 1997 — separatyści z wyspy Moheli (Mwali). W 1998, po śmierci prezydenta Abdoulkarima, stanowisko prezydenta i szefa rządu objął przewodniczący parlamentu — T. Ben Sa’id Massonde. Dzięki mediacjom OJA ze zbuntowanymi wyspami, 25 IV 1999 w Antananarywie osiągnięto porozumienie, przewidujące m.in. szeroką autonomię dla obu wysp. Ustalenia te wywołały protesty partii opozycyjnych, co stało się pretekstem do wojskowego zamachu stanu. W IV 1999 władzę przejęła armia: zawieszono konstytucję, rząd i parlament zostały rozwiązane; władze wojsk. proklamowały 6 V 1999 kartę konstytucyjną, na mocy której zaprzysiężono nowego prezydenta, pułkownika Assoumani Azali, i powołano rząd. W VII 1999 przedstawiciele 3 największych wysp i ugrupowań politycznych ponownie podjęli negocjacje. W referendum 2000 mieszkańcy Anjouan odrzucili porozumienie z Antananarywy, żądając dla siebie pełnej niepodległości. Rząd wprowadził przeciwko wyspie sankcje, popierane przez OJA. Doszło do kolejnych prób zamachu stanu; wprowadzone sankcje i naciski zewnętrzne zmusiły strony konfliktu do rokowań; komisja z udziałem przedstawicieli władz, separatystów i opozycji przygotowała nową konstytucję, przyjętą 2001 w referendum, przyznającą 3 głównym wyspom bardzo szeroką autonomię. Państwo zmieniło nazwę z Federalnej Islamskiej Republiki Komorów na Związek Komorów. W 2002 Assoumani Azali został wybrany na prezydenta państwa. W kolejnych wyborach V 2006 wygrał umiarkowany islamista A.A.M. Sambi.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia