İznik,
m. w północno-zachodniej Turcji, w ilu Bursa, na północno-zachodnim krańcu płw. Azja Mniejsza, na wschodnim brzegu jez. İznik.
İznik
Encyklopedia PWN
założony 316 p.n.e. przez Antygona I Jednookiego jako Antigoneja, od 301 p.n.e. — Nicea (gr. Nikaja); druga po Nikomedii rezydencja królów Bitynii i jeden z gł. ośr. kultury gr. w Azji Mniejszej; rozkwit miasta w okresie cesarstwa rzym.; siedziba biskupa; 325 i 787 miejsce soborów nicejskich; 1081 opanowana przez tur. Seldżuków (stol. sułtanatu), 1097 zdobyta przez krzyżowców i zwrócona cesarzowi bizant.; 1204–61 stol. Cesarstwa Nicejskiego; 1331 opanowana przez Turków osmańskich (zmiana nazwy na İ.). Po okresie zastoju, ponowny rozwój İ. związany z wprowadzeniem wyrobu fajansu (słynne kafelki); w XVIII w., po przeniesieniu wyrobu fajansu do Stambułu, upadek miasta. Ośr. handl. i turyst.; muzeum (zabytki epoki rzym., bizant. i tur.); pozostałości budowli staroż. (m.in. teatru, hypogeum); średniow. mury obronne z 3 bramami i basztami (fragmenty murów i inskrypcji z epoki rzym.); zabytki bizant.: ruiny dawnego kościoła Św. Zofii (VI, VIII, IX w.) — zamienionego na meczet w 1. poł. XIV w., odbud. po pożarze w XVI w. przez Sinana (fragmenty malowideł bizant. z VIII w.); ruiny kościoła Zaśnięcia NMP (koniec VII w.); zabytki tur., m.in.: Zielony Meczet (1392) z minaretem zdobionym zieloną i niebieską glazurą, Şeyh Kudbeddin Camii (XV w.), mauzolea grobowe, m.in.: Çandark Hali Hayreddina Paşy (XIV w.), medresa Süleyman Paşa Medresesi (XIV w.).
