Gwardia Ludowa (GL),
konspiracyjna organizacja zbrojna Polskiej Partii Robotniczej (PPR), utworzona 1942.
Gwardia Ludowa
Encyklopedia PWN
Gł. deklarowanym celem GL było wywołanie powstania zbrojnego (mobilizowanie społeczeństwa do masowej, czynnej walki przeciwko Niemcom), powiązanego z działaniami wojennymi Armii Czerwonej. Funkcję Dowództwa GL pełnił Sekretariat (Trójka Kierownicza) KC PPR, który kierował działalnością bojową przez jednego z jej członków (m.in. 1942 — B. Mołojec „Edward”); organem wykonawczym dowództwa był Sztab Gł.; szefami sztabu byli: M. Spychalski („Marek”), F. Jóźwiak („Witold”). GL tworzono na podstawie organizacji lokalnych PPR — każdy czł. partii był gwardzistą. W 1942 zorganizowano obwody: I — warsz. (jego okręgi podlegały bezpośrednio Sztabowi GL), II — lubel., III — radom. (od 1943 radom.-kiel.), IV — krak.; V — łódz., VI — śląski oraz lwow. (do 1943, następnie podporządkowany sowieckiemu ruchowi partyzanckiemu). W poł. 1942 GL liczyła ok. 3 tys. czł., jesienią 1943 ok. 6–7 tys.; prowadziła: sabotaż gosp. i dywersję, zwłaszcza kol. (stanowiła pomoc dla Armii Czerwonej), zdobywała broń i środki finansowe, przeprowadzała akcje odwetowe (X 1942 i VII 1943 w kawiarni warsz. Café Club), od V 1942 organizowała oddziały partyzanckie (jesienią 1943 liczyły one ok. 1,5 tys. osób, w tym żołnierze Armii Czerwonej, uciekinierzy z niem. obozów jenieckich). Organ prasowy: „Gwardzista”; I 1944 GL przemianowano na Armię Ludową.
