Gestapo

Gestapo , niem. Geheime Staatspolizei ,

tajna policja polit. III Rzeszy;

utworzona po dojściu A. Hitlera do władzy, w kilku etapach, we wszystkich krajach Rzeszy, poczynając od Prus, gdzie 1933 powstała z inicjatywy H. Göringa. Przejmowało funkcje dawnych oddziałów polit. w krajowych urzędach policji, stopniowo je rozszerzając, by stać się gł. organem śledczym (wyłączonym spod kontroli sądowej) w sprawach polit., łącznie z decyzjami o osadzaniu w obozach koncentracyjnych. Proces zespalania Gestapo z SS usankcjonował dekret Hitlera z 17 VI 1936 o ujednoliceniu struktury policji i powołaniu Reichsführera SS H. Himmlera na stanowisko szefa niem. policji w minist. spraw wewn. Rzeszy. Himmler połączył Gestapo i policję kryminalną (Kriminalpolizei, Kripo) w jednolitą Policję Bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei, Sipo), którą podporządkował szefowi partyjnej służby bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst SD), R. Heydrichowi; 1939–45 Gestapo wchodziło w skład Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), jako jego IV departament (szefem — H. Müller); w czasie II wojny światowej stało się jednym z najbardziej zbrodniczych ogniw okupacyjnego aparatu terroru (np. wielu funkcjonariuszy Gestapo służyło w Einsatzgruppen); 1946 uznane przez Międzynar. Trybunał Wojsk. w Norymberdze za organizację przestępczą.