znaczenie
Encyklopedia PWN
ideologia
pojęcie występujące w filozofii i naukach społecznych oraz politycznych, które określa zbiory poglądów służących do całościowego interpretowania i przekształcania świata.
[fr. idéologie < gr. idéa ‘kształt’, ‘postać’, ‘przedstawienie’, ‘pojęcie’; lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
inteligencja
socjol. w 1. połowie XIX w. na Zachodzie nazwa wykształconych, oświeconych, „postępowych” grup społecznych; obecnie termin używany w literaturze naukowej, publicystyce i mowie potocznej w wielu różnych, aczkolwiek pokrewnych znaczeniach na określenie warstwy ludzi wykształconych, zajmujących się zawodowo pracą umysłową; w najszerszym znaczeniu inteligencję utożsamia się z kategorią pracowników umysłowych; w węższym znaczeniu termin ten służył nierzadko jako określenie elit, które w warunkach zacofanych i niedemokratycznych społeczeństw środkowej i wschodniej Europy w XIX w. osiągnęły najwyższy poziom kulturalny, artykułowały potrzeby społeczne i sprawowały swego rodzaju duchowe przywództwo (lub do tego pretendowały).
[łac. intelligentia ‘zdolność pojmowania’,‘rozum’],
komunizm
ideologia postulująca równość i wspólnotę w organizacji życia społecznego oraz racjonalność w kierowaniu życiem gospodarczym, głosząca nieuchronność upadku kapitalizmu i potrzebę działań dla osiągnięcia tego celu; w teorii marksistowskiej najwyższa, bezklasowa forma organizacji społecznej, następująca po kapitalizmie; ruch społeczny i polityczny wywodzący się z ideologii marksistowskiej, ukształtowany w wyniku rozłamu socjaldemokracji; w niemarksistowskiej teorii społecznej i w języku potocznym — ustrój społeczny w państwach rządzonych przez partie komunistyczne; w państwach komunistycznych określany również mianem socjalizmu realnego.
[łac. communis ‘wspólny’, ‘powszechny’],
model państwa, w którym sprawowanie władzy, funkcjonowanie organów publicznych oraz wszelka działalność polityczna są ograniczone i podporządkowane chronionemu przez mechanizmy ustrojowe prawu.
kierunek działalności publicznej w Polsce w XIX w., wysuwający hasła różnorodnych działań legalnych, zmierzających do wzmocnienia sił i organizacji społeczeństwa polskiego w sytuacji braku własnego państwa.
