pojęć
Encyklopedia PWN
autonomia
filoz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.
[gr., ‘samorząd’],
mat. jedno z podstawowych pojęć matematyki, wprowadzone niezależnie przez I. Newtona i G.W. Leibniza pod koniec XVII w. jako nowe narzędzie rachunkowe;
zespół poglądów filozoficznych i literackich kwestionujący tradycyjne metafizyczne relacje pomiędzy znakiem i oznaczanym pojęciem (także rzeczą), istotą i zjawiskiem, tożsamością i różnicą, tym, co fonetyczne (wynikające z uprzywilejowania mowy) i niefonetyczne;
ziemie znajdujące się na skraju państwa, pogranicze;
filozof angielski, główny przedstawiciel nowożytnego empiryzmu genetycznego.
mat. podstawowe pojęcie matematyki współcz.: zbiór dowolnych obiektów (np. funkcji, wektorów, liczb, figur geom., stanów pewnego układu fiz.), między którymi zostały ustalone relacje natury geom., algebraicznej lub abstrakcyjnej;
