konieczny
Encyklopedia PWN
pogląd mówiący, że stan każdego izolowanego układu fiz. w chwilach późniejszych jest jednoznacznie określony przez tzw. dane początkowe, tj. stan układu w chwili początkowej;
niemiecki filozof i matematyk; jedna z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych postaci w dziejach kultury umysłowej XVII w..
socjalizm
ideologie i ruchy społeczne powstałe w XIX w., dążące do ładu społecznego opartego na zasadach wspólnoty, równości i racjonalnego zarządzania gospodarką; w myśli marksistowskiej faza rozwoju społecznego, następująca po kapitalizmie (termin używany zamiennie z terminem „komunizm”); określenie stosowane niekiedy w charakterystyce ustroju społecznego tych krajów wysoko rozwiniętych (zwłaszcza europejskich), w których gospodarce rynkowej towarzyszy daleko posunięta redystrybucja dochodu narodowego i realizacja koncepcji państwa dobrobytu.
[łac. socialis ‘społeczny’],
subsydiarność
idea subsydiarności głosi, że każda władza, a w szczególności władza polityczna powinna mieć znaczenie pomocnicze (wspierające) i pobudzające w stosunku do wysiłków podejmowanych przez autonomiczne i samodzielne jednostki, które ją ustanowiły (aspekt pozytywny subsydiarności). Gdziekolwiek jest to możliwe i konieczne, państwo nie powinno odbierać ludziom władzy (rodzicielskiej, służbowej, politycznej na wszystkich szczeblach), którą są oni w stanie sprawować z własnej woli i za pomocą własnych środków, i za której pośrednictwem mogą z pożytkiem realizować się zarówno dla interesu ogółu, jak i własnego (aspekt negatywny subsydiarności). Naczelnym motywem każdej społecznej interwencji winno być niesienie pomocy członkom społeczeństwa, a nie zastępowanie bądź niszczenie ich własnej aktywności.
[łac. subsydium ‘pomoc’, ‘wsparcie’],
autonomia
filoz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.
[gr., ‘samorząd’],
Descartes 
, forma zlatynizowana Renatus Cartesius, Kartezjusz, ur. 31 III 1596, La Haye (ob. La Haye-Descartes, Turenia), zm. 11 II 1650, Sztokholm,
francuski filozof, fizyk i matematyk; jeden z najbardziej rewolucyjnych umysłów XVII w., zwany ojcem filozofii nowożytnej.
[dekạrt]
René , forma zlatynizowana Renatus Cartesius, Kartezjusz, ur. 31 III 1596, La Haye (ob. La Haye-Descartes, Turenia), zm. 11 II 1650, Sztokholm,
