etyczny

Encyklopedia PWN

Schweitzer
[szwạir]
Albert Wymowa, ur. 14 I 1875, Keysersberg (Górna Alzacja), zm. 4 IX 1965, Lambaréné (obecnie w Gabonie),
niemiecki teolog protestancki, biblista, filozof kultury, wirtuoz, lekarz.
w refleksji etycznej kardynalna cnota porządkująca wybory ludzkiej woli lub normatywny punkt odniesienia dla rozumu wskazującego woli prawidłowy wybór; w refleksji prawniczej kryterium dla norm prawnych, a nawet nie zawsze określany zbiór uprawnień przysługujących jednostkom lub/i grupom; w refleksji społecznej treść właściwego (pożądanego) ładu wspólnotowego, ewentualnie uwzględniająca potrzeby lub preferencje jednostki lub/i grupy; w refleksji teologicznej przymiot Boga, często ujmowanego przez prymat woli jako ten, który ustanawia natury (istoty) gatunków lub ład wszechrzeczy.
autonomia
[gr., ‘samorząd’],
filoz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.
Budda
[sanskr. buddha ‘przebudzony’, ‘oświecony’],
Buddha, właśc. Siddhartha Gautama, ur. ok. 560 p.n.e., wieś Lumbini w pobliżu Kapilawastu (obecnie w Nepalu), zm. ok. 480 p.n.e., Kuśinagara (ind. stan Bihar),
twórca uniwersalistycznej religii misyjnej zwanej od jego przydomka buddyzmem.
Conrad
[kọnräd]
Joseph Wymowa, właściwie Józef Teodor Konrad Korzeniowski, ur. 3 XII 1857, Berdyczów, zm. 3 VIII 1924, Bishopsbourne k. Canterbury,
pisarz angielski, z pochodzenia Polak.
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia