kora mózgowa

kora mózgowa, cortex cerebri, pallium, kora mózgu, płaszcz, istota szara przodomózgowia,

ciemniejsza warstwa (istota szara) pokrywająca powierzchnię półkul mózgowych (mózg) kręgowców.

Stanowi najwyższe piętro ośrodkowego układu nerwowego, gdzie odbywa się przetwarzanie informacji sensorycznych pochodzących ze środowiska zewn., ich integracja z informacjami z wnętrza organizmu, tworzenie śladów pamięciowych (pamięć) oraz podejmowanie decyzji związanych z wyborem adekwatnego zachowania się. Kora mózgowa jest zbud. z komórek nerwowych (neuron) oraz komórek glejowych; neurony pełnią podstawową funkcję odbierania i przesyłania informacji (prąd czynnościowy), natomiast komórki glejowe pełnią funkcję tkanki podporowej oraz biorą udział w procesach metabolicznych. W rozwoju filogenetycznym kręgowców kora mózgowa rozrasta się stopniowo (wyraźnie u ssaków), osiągając najwyższy stopień rozwoju u człowieka; zwiększająca się liczba neuronów kory mózgowej powoduje wzrost jej powierzchni, która wskutek ograniczonej pojemności czaszki ulega u wyższych ssaków skomplikowanemu pofałdowaniu — u człowieka ogólna powierzchnia kory mózgowej wynosi przeciętnie 2000–2500 cm², grub. 1,5–4,5 mm. Rysunek bruzd i wypukłych zakrętów tworzy stały wzór, charakterystyczny dla danego gatunku. Kora ssaków jest podzielona na duże obszary zw. płatami (czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny). Kora mózgowa jest czynnościowo zróżnicowana; można wyróżnić w niej tzw. okolice projekcyjne, połączone z narządami odbiorczymi i wykonawczymi (w znacznym stopniu skrzyżowane, tzn. prawa połowa ciała jest reprezentowana przeważnie w korze lewej półkuli mózgu, lewa zaś — w prawej) i pola asocjacyjne, których zadanie polega na scalaniu i przetwarzaniu informacji dostarczanych przez okolice projekcyjne; w miarę filogenetycznego rozwoju mózgu pola te ulegają znacznemu powiększeniu. Kora mózgowa zawiera nadrzędne ośr. nerwowe, kieruje złożoną działalnością organizmów, zwłaszcza ich zachowaniem nabytym, wyuczonym w życiu osobniczym; jest nieodzowna dla specyficznie ludzkich funkcji, jak mowa, myślenie abstrakcyjne, czytanie, pisanie, planowanie działań oraz zjawiska świadomości.