witraż

witraż

[fr. vitrage < vitrer ‘oszklić, wstawić szyby’],

kompozycja wykonana z kawałków barwnego szkła złączonych ołowianymi ramkami w kwatery, stanowiąca wypełnienie otworu okiennego; także technika malarska zaliczana do malarstwa monumentalnego;

również technika mal. zaliczana do malarstwa monumentalnego; witraż odznacza się wielkimi walorami dekoracyjnymi, spotęgowanymi grą przenikającego z zewnątrz światła. Najstarsze witraże pochodzą z okresu karolińskiego; rozkwit przypada na XIII w. (typ witraży o kompozycji medalionowej i bogatym programie ikonograf.), wraz z rozwojem architektury got. (zespoły witraży we Francji: Chartres, Bourges, katedra Notre Dame i Ste Chapelle w Paryżu); w XIV w. zaczęto stosować w witrażach efekty przestrzenne i modelunek postaci (katedra w Erfurcie, kościół Mariacki w Krakowie); w XV w. ważnymi ośr. wykonywania witraży były Strasburg i Norymberga; od XVI w., dzięki rozszerzeniu skali barw farb emaliowych, wykonywano na witrażach wielobarwne malowidła; w okresie nowoż. technika witraży została niemal całkowicie zarzucona; na przeł. XIX i XX w. pojawił się witraż w sztuce secesji (w Polsce m.in. S. Wyspiański, J. Mehoffer), a w XX w. — m.in. w twórczości H. Matisse’a, M. Chagalla.

Gouda, witraż w kościele Św. Jana Chrzciciela, ufundowany przez miasto Haarlem, 1596