wapień

wapień,

węglanowa skała osadowa składająca się głównie z kalcytu;

w postaci domieszek może zawierać: aragonit, dolomit, kwarc, glaukonit, minerały ilaste; biały, żółtawy, szary, niekiedy brunatny lub czerwonawy i in.; bardzo drobnoziarnisty (wapień mikrytowy, mikryt) lub gruboziarnisty (wapień sparytowy, sparyt). Większość wapieni jest pochodzenia organicznego (wapienie organogeniczne); powstają wskutek nagromadzenia na dnie mórz (niekiedy jezior) szczątków organicznych, głównie skorupek otwornic, muszli małżów, ramienionogów (muszlowce) lub szczątków koralowców, mszywiołów, glonów (wapienie rafowe, rafa). Wapienie nieorganiczne (pochodzenia chemicznego) powstają wskutek wytrącania się węglanu wapnia z wody morskiej (np. wapienie oolitowe, oolit) lub z wód źródlanych (wapienna martwica, grochowiec). Wapienie są skałami bardzo rozpowszechnionymi; w Polsce występują głównie w Górach Świętokrzyskich, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Lubelskiej, w Pieninach, Tatrach i Sudetach; mają ogromne zastosowanie w gospodarce — jako kamień budowlany, do wyrobu wapna palonego, cementu, szkła, w metalurgii (jako topnik), w przemyśle papierniczym i chemicznym (do produkcji karbidu, sody, nawozów mineralnych), w cukrownictwie i in.; zmielone służą jako nawozy. Zbite, skrytokrystaliczne wapienie, potocznie zwane marmurami (w Polsce np. tzw. marmury kieleckie), są używane do celów dekoracyjnych. W wyniku rozpuszczania wapieni przez wody powierzchniowe i podziemne powstają charakterystyczne formy rzeźby krasowej, m.in. jaskinie, ponory (kras).

Ojcowski Park Narodowy, Brama Krakowska