socjologia humanistyczna

socjologia humanistyczna,

jedna z nazw używana, zwłaszcza w Polsce, na określenie dość szerokiego i wewnętrznie zróżnicowanego nurtu myśli socjologicznej przeciwstawiającego się pozytywizmowi;

nazwie „socjologia humanistyczna” odpowiadają w znacznej mierze pojęcia „socjologia rozumiejąca”, a w odniesieniu do nowszych koncepcji „socjologia interpretatywna”. Historycznie s.h. wywodzi się z niemieckiego XIX-wiecznego antypozytywizmu W. Diltheya, a także z amerykańskiego pragmatyzmu. Do s.h. zalicza się przede wszystkim klasyczne systemy socjologii niemieckiej F. Tönniesa, G. Simmla i M. Webera, koncepcje amerykańskiego pragmatyzmu społecznego, zwłaszcza w wersji G.H. Meada, i wywodzącego się z niego interakcjonizmu symbolicznego, socjologię fenomenologiczną A. Schütza i jego kontynuatorów, a w Polsce socjologię F. Znanieckiego. Do współczesnych kontynuatorów s.h. można zaliczyć reprezentantów socjologii interpretatywnej, takich jak P. Winch lub Ch. Taylor, wiele z jej idei zostało przejętych w mniej lub bardziej zmodyfikowanej postaci przez inne teorie współczesnej socjologii i antropologii kulturowej.

Założenia s.h. dotyczą podstawowych kwestii metasocjologicznej, tzn. określenia natury życia społecznego, przedmiotu socjologii oraz jej metod badawczych. Założenia te kształtowały się zwykle w dyskusjach z innymi orientacjami i mają często przede wszystkim walor krytyczny. S.h. zakłada: antynaturalizm; interakcjonizm; podmiotowy charakter ludzkich interakcji i wynikającą stąd konieczność uwzględnienia subiektywnego aspektu życia społecznego; s.h. nie ma ambicji sterowania procesami społecznymi i dostarczania podstaw inżynierii społecznej, o jakiej marzył pozytywizm; ma raczej pomagać ludziom w znalezieniu sensu w zmieniającym się świecie i pomóc społeczeństwu, by zrozumiało samo siebie. Analiza życia społ. nie może sprowadzać się do obserwacji zewn. zachowań, wymaga ona dotarcia do świadomości, celów i zamiarów podmiotów działających, do znaczenia, jakie nadają oni otaczającej ich rzeczywistości oraz działaniom swoim i partnerów. Dlatego podstawową metodą badawczą w s.h. jest zabieg rozumienia.