skały magmowe

skały magmowe,

produkty krzepnięcia magmy (lub lawy);

klasyfikuje się je na podstawie składu chem. i miner. (co jest uwarunkowane gł. składem materiału źródłowego, z którego się wytopiła magma) oraz rodzaju  tekstury, odzwierciedlajacej gł. przebieg procesów zachodzących w stopie magmowym, aż do jego całkowitego zestalenia. Zależnie od warunków powstania s.m. dzieli się na: skały głębinowe (plutoniczne), krystalizujące na dużych głębokościach (ponad 3 km) w skorupie ziemskiej w warunkach powolnego spadku temperatury i pod wysokim ciśnieniem; mają teksturę krystal. (gł. grubokrystal.), występują w formie batolitów, lakolitów i in., np. granit, gabro, dioryt, sjenit; skały hipabisalne (subwulkaniczne), powstałe przez krystalizację magmy na głębokości mniejszej niż 3 km pod powierzchnią Ziemi, np. diabaz, fonolit; jeżeli występują w postaci żył: apofiz, dajek i silli, zw. są skałami żyłowymi, np. lamprofiry; skały te są zwykle średnio- lub drobnoziarniste; skały wylewne (wulkaniczne), zw. też wulkanitami, powstałe przez zakrzepnięcie na powierzchni Ziemi szybko ochładzającej się lawy w formie pokryw, stożków i kopuł wulk.; odznaczają się teksturą skrytokrystal. (afanitową), niekiedy porfirową, często zawierają szkliwo wulk., wyjątkowo mogą być całkowicie szkliste (np. obsydian); są zbite lub porowate (gąbczaste, pęcherzykowate), przy czym pory stanowią pozostałość po pęcherzykach gazów, które wydzieliły się z lawy wskutek spadku ciśnienia (np. pumeks); często puste miejsca po pęcherzykach gazowych są wypełnione wtórnymi minerałami, np. kalcytem, chlorytem (migdałowiec); najbardziej rozpowszechnionymi skałami wylewnymi są bazalt, andezyt i riolit.

Ponad 99% ogółu s.m. należy do grupy skał krzemianowo-glinokrzemianowych, które ze wzgłędu na zawartość krzemionki SiO₂ dzieli się na skały kwaśne (> 66% SiO₂), np. granit, granodioryt, tonalit, dacyt., skały obojętne (53-66% SiO₂), np. sjenit, dioryt, gabro, skały zasadowe (45-53% SiO₂), np. bazanit, i skały ultrazasadowe (<45% SiO₂), np. perydotyt, dunit; pozostałe s.m. o znaczeniu lokalnym należą do grupy skał niekrzemianowych (np. skały apatytowe, magnetytowe, chromitowe).