lamprofiry

lamprofiry

[gr. lamprós ‘błyszczący’, phyreús ‘purpurowy’],

grupa żyłowych skał magmowych, zawierających w przybliżeniu równorzędne ilości minerałów jasnych (plagioklazy, skalenie alkaliczne, skaleniowce i akcesorycznie — apatyt) i ciemnych (biotyt, pirokseny, amfibole, oliwin, akcesorycznie — magnetyt) lub złożonych gł. z minerałów ciemnych;

błyszczące ziarna minerałów ciemnych nadają przełamowi skały silny połysk (stąd nazwa). L. mają postać cienkich żył (dajek lub sillów), najbardziej rozpowszechnione — l. wapniowo-alkaliczne (minetta, wogezyt, kersantyt i spessartyt) występują z kompleksami granitoidów. Istnieje wiele hipotez dotyczących genezy l.; uważa się je m.in. za produkty krystalizacji magmy o składzie bazaltów oliwinowych, za produkty przetopienia skał wzbogaconych w minerały żelazowo-magnezowe, a także za produkty asymilacji skał osadowych przez magmę; w Polsce są znane z Dolnego Śląska,  Śląska Cieszyńskiego, G. Świętokrzyskich oraz z podłoża krystal. północno-wschodniej części kraju.