sekstant

sekstant

[łac.],

przyrząd nawigacyjny do pomiarów wysokości (kąta wzniesienia) ciał niebieskich i odległości kątowych między nimi, a także do pomiarów kątów poziomych i pionowych, służących do określania linii pozycyjnych.

Sekstant składa się z: metal. ramy w kształcie wycinka koła (ok. 1/6 — stąd nazwa), którego łuk (tzw. limbus) ma naniesioną podziałkę w stopniach, ruchomego ramienia (tzw. alidady), obracającego się na osi przechodzącej przez środek koła wyznaczonego łukiem limbusa, ze wskaźnikiem umożliwiającym odczyt kąta na limbusie, 2 zwierciadeł, ruchomego na osi alidady i nieruchomego na ramie sekstantu, lunetki i szkieł przyciemniających; zwierciadło nieruchome jest podzielone na połowy: przezroczystą i odbijającą. Pomiar wysokości h ciała niebieskiego (np. Słońca) polega na takim ustawieniu alidady, aby widziany w lunetce, a powstały w wyniku odbić od zwierciadeł, obraz ciała był styczny do horyzontu widzianego przez przezroczystą część zwierciadła; wówczas wysokość h jest 2-krotnie większa od kąta obrotu alidady γ (h = 2γ); aby uniknąć konieczności mnożenia wyniku przez 2, podziałka sekstantu jest 2-krotnie zagęszczona; sekstant może też mieć cyfrowy odczyt elektroniczny.