rozdział Kościoła od państwa

rozdział Kościoła od państwa,

zasada ustrojowa określająca stosunki między państwem a Kościołem (związkami wyznaniowymi).

Powstała jako przeciwieństwo powiązania państwa z religią (państwa wyznaniowego). Jej celem było dążenie do eliminacji wojen, prześladowań i dyskryminacji związanych z religią i zapewnienie wszystkim ludziom wolności religijnej. Idea rozdziału Kościoła od państwa pojawiła się w myśli politycznej XVII w. Do swoich zasad wprowadziła ją doktryna liberalizmu, a praktyczną realizację zapoczątkowała konstytucja Stanów Zjednoczonych (I poprawka z 1791, która postanawiała, że Kongres nie ustanowi żadnej religii panującej ani nie zabroni wyznawania jakiejkolwiek religii) i 1795 ustawodawstwo rewolucji francuskiej 1789–99. Współcześnie zasada ta stanowi dominujące rozwiązanie w państwach demokratycznych. W normach konstytucyjnych zasadę tę wyrażają sformułowania: nie istnieje Kościół państwowy, Kościół jest oddzielony od państwa, państwo i Kościół są niezależne, państwo ma charakter świecki, związki wyznaniowe są równouprawnione. System rozdziału Kościoła od państwa charakteryzują następujące cechy: organizacyjne i funkcjonalne oddzielenie organów i instytucji państwowych od organów i instytucji kościelnych; świeckość państwa, charakteryzująca się przede wszystkim neutralnością organów i instytucji państwowych w sprawach religijnych i światopoglądowych; powstrzymywanie się związków wyznaniowych od działalności politycznej i uczestnictwa w wykonywaniu władzy państwowej; autonomia i niezależność związków wyznaniowych od państwa przy wykonywaniu funkcji religijnych i organizacyjnych; podległość związków wyznaniowych prawu państwowemu w sprawach nieobjętych autonomią i niezależnością; równouprawnienie związków wyznaniowych; pełna realizacja wolności sumienia i wyznania jednostki; równouprawnienie polityczne i cywilne jednostki bez względu na wyznawaną religię lub światopogląd. W rozwiązaniach prawnych i praktyce ustrojowej współczesnych państw cechy zasady rozdziału Kościoła od państwa są realizowane z różną intensywnością i selektywnie, co jest warunkowane głównie przesłankami historycznymi, politycznymi i społecznymi.

Bibliografia

R.M. Małajny „Mur separacji”. Państwo a Kościół w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Katowice 1992;

M. Pietrzak Prawo wyznaniowe, Warszawa 1999;

E. Fischer Trennung von Staat und Kirche, München 1964;

J.M. Majeur La séparation des eglises et de l’etat, Paris 1991.