ricardiański teoremat ekwiwalentności,
ekon. teza o neutralności deficytu budżetowego oraz długu publicznego,
ricardiański teoremat ekwiwalentności
Encyklopedia PWN
wysunięta w latach 70. XX w. przez amerykańskiego ekonomistę R. Barro, nawiązuje do poglądów D. Ricardo. Koncepcja ricardiańskiego teorematu ekwiwalentności opiera się na hipotezie oczekiwań racjonalnych i uwzględnia problem transferu zasobów między kolejnymi pokoleniami. Dowodzi ona, że zaciągnięcie przez rząd pożyczki w sektorze prywatnym lub dodatkowa emisja pieniądza skutkami nie różnią się od pokrycia wzrostu wydatków budżetowych wpływami podatkowymi; gdy rząd zastosuje np. ulgi podatkowe, finansując wynikły stąd deficyt sprzedażą obligacji, racjonalnie rozumujące podmioty gospodarcze wyciągną stąd wniosek, że w przyszłości rząd, chcąc spłacić zaciągnięty w sektorze prywatnym dług, będzie zmuszony zwiększyć podatki; zareagują więc one na wzrost deficytu ograniczeniem konsumpcji i zwiększeniem oszczędności w stopniu odpowiadającym wzrostowi wydatków państwowych. Podobnie zareagują one na próbę finansowania deficytu przez emisję pieniądza; będą przewidywać, że wzrost podaży pieniądza spowoduje w przyszłości przyspieszenie inflacji; podmioty gospodarcze, broniąc się przed erozją realnej wartości zasobów pieniężnych na skutek inflacji, zwiększą oszczędności ograniczając konsumpcję. W bardziej radykalnej wersji tej hipotezy (tzw. model zazębiających się pokoleń) altruistycznie nastawieni rodzice będą dążyć do uchronienia swoich dzieci przed skutkami wzrostu podatków przez pozostawienie im w spadku określonej sumy aktywów.
Ricardiański teoremat ekwiwalentności ma daleko idące konsekwencje dla polityki ekonomicznej; jeśli rząd zastosuje np. ekspansywną politykę popytową (co oznacza wzrost deficytu budżetowego, czyli ujemne oszczędności sektora publicznego), to nastąpi kompensujący wzrost oszczędności prywatnych i w rezultacie nie dojdzie do wzrostu konsumpcji; tym samym nie wystąpią w gospodarce efekty: mnożnikowy i wypychania. Oznacza to, że koncepcja ricardiańskiego teorematu ekwiwalentności stanowi wyzwanie zarówno dla teorii keynesistowskiej, jak i neoklasycznej; liczne badania empiryczne ricardiańskiego teorematu ekwiwalentności nie dały jak dotąd jednoznacznej odpowiedzi, czy jest on zgodny z rzeczywistością.
Andrzej Wojtyna
