rewolucja kubańska
 
Encyklopedia PWN
rewolucja kubańska 1956–59,
okres radykalizacji działań przeciwko dyktaturze F. Batisty y Zaldívara;
rewolucję poprzedził nieudany atak 160 bojowników pod dowództwem F. Castro na koszary Moncada w Santiago de Cuba (26 VII 1953); pozostali przy życiu uczestnicy ataku utworzyli na emigracji w Meksyku Ruch 26 Lipca (M-26), odwołujący się do radykalnie nacjonalistycznej ideologii José Martí; celem kierowanego przez Castro M-26 było, poza obaleniem ustanowionej 1952 dyktatury Batisty, także przeprowadzenie reform społecznych. Castro ponownie usiłował wszcząć rewolucję, lądując 2 XII 1956 na Kubie z grupą zbrojną utworzoną w Meksyku; pokonany, schronił się wraz z 11 bojownikami w Sierra Maestra w prowincji Oriente i utworzył Armię Powstańczą (ER); wystąpienia przeciwko dyktatorowi przybierały na sile; 13 III 1957 studencki Dyrektoriat Rewolucyjny (DR) bez powodzenia zaatakował Pałac Rządowy, w celu zabicia Batisty; IX 1957 w Cienfuegos zbuntowała się załoga bazy marynarki wojennej; w ciągu 1957 ER skonsolidowała się w Sierra Maestra, a M-26 prowadził coraz intensywniejsze akcje bojowe w miastach; po porażce strajku generalnego 9 IV 1958 kierownictwo M-26 całkowicie przeszło w ręce Castro i komendantów ER; V–VIII 1958 górskie fronty partyzanckie w Oriente odparły natarcie 10 tys. żołnierzy i odniosły zwycięstwo w bitwie pod El Jigüe, a licząca 800 bojowników ER przeszła do kontrofensywy. W obliczu zmiany układu sił do walki zbrojnej włączyli się komuniści; między nimi a lewymi skrzydłami M-26 i DR zawiązał się sojusz; IX 1958 kolumny partyzanckie pod dowództwem E. Guevary i C. Cienfuegosa zeszły z Sierra Maestra na równiny i tocząc zwycięskie boje, ruszyły na zachód; 20 X 1958 Castro wydał powstańczy dekret o reformie rolnej; 3 XI 1958 na apel M-26 i in. sił rewolucyjnych społeczeństwo masowo zbojkotowało wybory powszechne; 1 I 1959 kolumna Guevary zdobyła miasto Santa Clara, biorąc do niewoli 3500 żołnierzy, i utorowała partyzantom drogę do Hawany, podczas gdy Oriente znalazło się w rękach partyzantów dowodzonych przez Castro. Batista i in. osobistości reżimu uciekli z kraju, a władzę usiłowała przejąć armia; wówczas Castro rozkazał ER uderzyć na Santiago de Cuba i Hawanę oraz wezwał społeczeństwo do strajku generalnego, który ogarnął kraj; 2 II 1959 Cienfuegos na czele 500 partyzantów zajął Hawanę, gdzie bez walki skapitulował 20-tysięczny garnizon; faktycznie, a VII 1959 również formalnie, władza przeszła w ręce ER i Castro, który stanął na czele rządu rewolucyjnego; 1960 rząd ten znacjonalizował gospodarkę, wywłaszczając wszystkie przedsiębiorstwa będące własnością kapitału amerykańskiego i kubańskiego; 15 IV 1961 Castro proklamował socjalistyczny charakter rewolucji.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia