policentryzm

policentryzm

[gr.],

zasada organizacji i regulacji życia społ. oparta na rozproszeniu i rozdzieleniu ośrodków kierowniczych (koordynacyjnych) oraz układów odniesienia w różnych dziedzinach życia społ. i na różnych poziomach organizacji społ., oraz — w konsekwencji — na odrębności i niezależności kryteriów ocen, autorytetów, hierarchii osób, instytucji i wartości występujących w sferze gospodarki, kultury, polityki, ideologii; przeciwieństwo monocentryzmu; jeden z aspektów pluralizmu.

W układzie policentrycznym poszczególne grupy społ. i jednostki funkcjonują względnie autonomicznie, kierując się z jednej strony swym interesem partykularnym, z drugiej — zasadami współżycia i normami społ. zmierzającymi do zachowania równowagi społecznej. Dobro wspólne nie jest interpretowane i narzucane odgórnie przez ośr. władzy, lecz istnieje na zasadzie „wspólnego mianownika” wypracowanego w toku współdziałania, kompromisu, współzawodnictwa lub walki prowadzonej wg ustalonych reguł, jako wynik wzajemnej kontroli, porozumień społ. i zdolności do racjonalnego samoograniczenia. Wola zbiorowa powstaje jako wypadkowa dążeń partykularnych, określona przez układ sił.

Bibliografia

S. Ossowski O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa 1962;

Polacy wobec ładu postmonocentrycznego, red. M. Ziółkowski, Warszawa 1993.