odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne

odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne,

formuła oskarżenia skierowanego wobec W. Gomułki i jego najbliższych współpracownik (Z. Kliszko, I. Loga-Sowiński, W. Bieńkowski) wysuniętego przez grupę działaczy komunist. wywodzących się z Centralnego Biura Komunistów Polski, dążących do całkowitego przejęcia władzy w PPR i rozprawienia się z koncepcją pol. drogi do socjalizmu;

spór pomiędzy grupami rozpoczął się w czasie II wojny światowej, gdy Gomułka, zmierzając do pozyskania jak najszerszych kręgów społ. dla komunist. koncepcji ustrojowych, wystąpił z projektem powołania KRN; po wojnie Gomułka nie popierał wszechwładzy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, krytycznie oceniał rolę KPP, opierał się narzuceniu kierunków reform społ.-gosp. (m.in. kolektywizacji) przez Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych, w sporze sowiecko-jugosłowiańskim próbował odgrywać rolę mediatora; 31 VIII–3 IX 1948 na plenarnym posiedzeniu KC PPR B. Bierut wygłosił referat O odchyleniu prawicowo-nacjonalistycznym w kierownictwie partii i sposobach jego przezwyciężenia, zarzucając Gomułce nieufność wobec ZSRR, błędną ocenę tradycji niepodległościowej pol. ruchu robotniczego, uchylanie się od walki z „elementami kapitalistycznymi” na wsi, zaściankowość i tendencje nacjonalistyczne w podejściu do problemów globalnych; Gomułkę zmuszono do uznania swych rzekomych błędów i złożenia samokrytyki, odsunięto od pełnionych funkcji wraz z jego współpracownikami; rozpoczął się proces przyspieszonej sowietyzacji Polski.