masa wodna

masa wodna,

hydrol. określenie wód oceanicznych (mor.) o znacznej objętości i dość jednolitych właściwościach (m.in. temperatura, zasolenie, zawartość tlenu), ukształtowanych w określonym czasie i w danym rejonie kuli ziemskiej;

zachowujących te właściwości nawet po przemieszczeniu się poza obszar ich formowania i ulegających znacznej transformacji w wyniku mieszania się z wodami o innych właściwościach; parametrami charakteryzującymi m.w. są: temperatura, zasolenie, zawartość tlenu, właściwości opt., wskaźniki biologiczne. Szczególnie sprzyjające warunki do tworzenia się m.w. występują w wysokich szer. geograficznych. Rozróżnia się m.w. pierwotne, ukształtowane w powierzchniowej warstwie wody, oraz — wtórne, powstające w strefach rozdzielających wody o różnych właściwościach jako efekt oddziaływania 2 lub kilku m.w. W strukturze pionowej oceanu wydziela się 4 podstawowe typy m.w.: powierzchniowe, obejmujące warstwę o miąższości 200–250 m; ich właściwości zależą gł. od wymiany ciepła i wilgoci między oceanem i atmosferą, od stratyfikacji i cyrkulacji wód oraz wzbudzonych przez nią prądów wstępujących i zstępujących, mieszania konwekcyjnego i falowania; odgrywają zasadniczą rolę w formowaniu m.w. pośrednich, głębinowych i przydennych; pośrednie, zalegające na głęb. od 250–500 m do 1000–1200 m, powstają z wód powierzchniowych bądź głębinowych; ich miąższość zależy od szer. geogr.; na obszarach polarnych i podzwrotnikowych, gdzie następuje zanurzanie się wód, osiągają miąższość maks., w strefie równikowej i w dużych szer. geogr., gdzie zachodzi podnoszenie się wód — najmniejszą; głębinowe, obejmujące warstwę o przeciętnej miąższości 2000–2500 m; formują się w dużych szer. geogr. przez wymieszanie wód powierzchniowych i pośrednich; wykazują dużą jednorodność; przydenne, osiągające miąższość przeciętnie 1000–1500 m (wyłączając głębokie rowy oceaniczne); powstają wskutek opadania wód wyżej leżących; formują się w dużych szer. geograficznych.