magnetosfera

magnetosfera

[gr.],

część przestrzeni wokół ciała niebieskiego, w której dominujący wpływ na ruch cząstek naładowanych elektrycznie ma pole magnetyczne tego ciała, natomiast wpływ zderzeń i wpływ pola grawitacyjnego są pomijalnie małe;

kształt i rozmiary magnetosfery zależą od natężenia tworzącego ją pola magnetycznego, a także własności otaczającego ośrodka. W Układzie Słonecznym wypływający ze Słońca strumień elektronów i jonów poruszających się ze znacznymi prędkościami (wiatr słoneczny), spotykając pole magnetyczne planety, powoduje powstanie fali uderzeniowej i tzw. płaszcza magnetycznego okalającego magnetosferę; znajdująca się bliżej planety powierzchnia wyznaczona równoważeniem się zewnętrznego ciśnienia wiatru słonecznego i wewnętrznego ciśnienia planetarnego pola magnetycznego tworzy tzw. magnetopauzę, traktowaną zazwyczaj jako granica magnetosfery. Najlepiej poznaną magnetosferą jest magnetosfera Ziemi, sięgająca w kierunku Słońca do odległości ok. 60–80 tysięcy km (zależnie od stopnia aktywności słonecznej) i rozciągająca się w kierunku przeciwnym w postaci tzw. ogona magnetosfery na odległość do 6–7 mln km; w obszarze ogona, w płaszczyźnie równika magnetycznego, obserwuje się podwyższoną koncentrację cząstek naładowanych — tzw. ogon plazmowy; wewnątrz magnetosfery Ziemi znajdują się także pasy radiacji (Van Allena pasy). Najbardziej rozległą jest magnetosfera Jowisza rozprzestrzeniająca się w kierunku Słońca do odległości ok. 5 mln km, a w kierunku odsłonecznym aż do orbity Saturna (jest największym obiektem w Układzie Słonecznym). Na strukturę, dynamikę i skład chemiczny cząstek uwięzionych w magnetosferze planet mają wpływ poruszające się wewnątrz magnetosfery satelity oraz pierścienie planetarne.

Magnetosfera Ziemi