lokomotywa

lokomotywa,

pojazd trakcyjny przeznaczony do ciągnięcia, a niekiedy popychania, pociągów.

Zależnie od rodzaju nośnika energii rozróżnia się lokomotywy: parowe (parowozy), elektryczne, zw. potocznie elektrowozami i spalinowe (z silnikiem spalinowym tłokowym o zapłonie samoczynnym lub z turbinami spalinowymi). Źródłem mocy w lokomotywach spalinowych jest spalinowy silnik tłokowy (najczęściej dwusuwowy o zapłonie samoczynnym), z którego moment obrotowy jest przenoszony na zestawy kołowe za pośrednictwem przekładni mechanicznej (przy mocach do kilkuset kW) lub przekładni elektrycznej bądź hydraulicznej. Lokomotywy elektryczne wymagają (z wyjątkiem lokomotyw akumulatorowych) dostarczania do silnika elektrycznego energii elektrycznej z zewnątrz przez sieć trakcyjną (trakcja). Zależnie od przeznaczenia i charakteru pracy rozróżnia się lokomotywy liniowe i manewrowe (do przetaczania pociągów na stacjach) oraz pasażerskie, towarowe i uniwersalne. Lokomotywy górskie, przystosowane do pokonywania dużych wzniesień i spadków, gdy napęd adhezyjny jest niewystarczający, wyposaża się w dodatkowe elementy (np. koła zębate współpracujące z zębatą szyną). Próby zastosowania napędu elektrycznego w kolejnictwie rozpoczęto w 2. poł. XIX w., napędu spalinowego — na pocz. XX w. Współczesne lokomotywy (spalinowe, elektryczne) osiągają moc kilku tys. kW i mogą rozwinąć prędkości rzędu 350 km/h, a na odcinkach doświadczalnych także wiekszą.

The Judge, amerykańska lokomotywa elektryczna (1883); jedna z pierwszych eksperymentalnych lokomotyw elektrycznych.